چکیده:
بیشتر فعالیتهای افراد انسان با یکدیگر بر محور ارتباط شکل میگیرد و نقش اصلی در ارتباط را ارتباط کلامی بر عهده دارد. ارتباط کلامی کاربرد بسیار مهمی در روابط میانفردی دارد. با توجه به تفاوت اسلام و روانشناسی در مبانی، و توصیههای موجود در منابع اسلامی بر چگونگی برقراری ارتباط کلامی مطلوب، تعیین ویژگیهای آن براساس منابع اسلامی ابعاد دیگری از ارتباط کلامی را آشکار خواهد کرد. هدف پژوهش حاضر تعیین ویژگیهای ارتباط کلامی مطلوب براساس منابع اسلامی است. بدین منظور ابتدا آیات و روایات و متون دینی مرتبط جمعآوری شد و با روش تحلیل محتوا مورد تحلیل قرار گرفت، در نتیجه ویژگیهای ارتباط کلامی مطلوب از منابع اسلامی استخراج گردید. نتایج حاکی از تعیین ۲۴ ویژگی برای ارتباط کلامی مطلوب بود.
Among all human communication, verbal communication plays a significant role in his communications. Verbal communication is very important in interpersonal relationships. Given the differences between the foundations of Islam and psychology, and the Islamic advises regarding the human being’s communications, determining the features of desirable verbal communication is of important. Using an analysis method, and focusing on the Qur’an and the collections of Tradition and religious texts, this paper studies the features of desirable verbal communication from these sources. The findings show that, there are 24 features for desirable verbal communication.
خلاصه ماشینی:
افزون بر این برخی پژوهشگران ارتباط کلامی را دستمایه مطالعات قرآنی و روایی قرار داده و برای آن چارچوب و ضوابطی ترسیم کردهاند، از جمله، احمد زاده (1385) در پژوهش خود اصول حاکم بر ارتباطات کلامى میانفردى از دیدگاه قرآن کریم را بررسی کرده است.
عاقبتانديشي یکی دیگر از ویژگیهای مهم در فرایند ارتباط کلامی مطلوب که در روایات معصومان( مورد توجه قرار گرفته است، اندیشه قبل از سخن گفتن است.
لقمان حکیم در سفارش به فرزندش، نرمی در گفتار را موجب محبت میداند (مجلسي، 1403ق، ج74، ص239)، و امام علی( ما را به عادت کردن بر این ویژگی در ارتباطات کلامی سفارش فرموده است و میفرماید: «زبان خود را به نرمى كلام و سلام کردن عادت بده، تا دوستانت بسيار و دشمنت كم گردد» (تمیمی آمدی، 1366، ص210).
بنابراین یکی دیگر از ویژگیهای ارتباط کلامی مطلوب این است که انسان هنگام برخورد با دیگران کلام خود را با سلام آغاز کند.
راستگويي یکی دیگر از ویژگیهای ارتباط کلامی که در منابع اسلامی مورد سفارش واقع شده، صداقت در کلام و هماهنگی کلام با اعتقاد گوینده است، در این صورت است که کلام توسط شنونده مورد پذیرش واقع میشود و ارتباط کلامی به نحو مطلوب برقرار خواهد شد (تمیمی آمدی، 1366، ص92)، امام باقر( فرموده است: «پیش از سخن گفتن، راستگویی را بیاموزید»(كلينى، 1407ق، ج3، ص163).
یافتههای این پژوهش نشان میدهد که ارتباط کلامی زمانی از مطلوبیت برخوردار است که دارای ویژگیهای بیان شده در منابع اسلامی باشد.