چکیده:
مسحور شدن پیامبر اسلام، حضرت محمد (ص) ــ طبق بعضی از روایات ــ به جادوی لبید بناعصم یهودی از موضوعات اختلافی میان علمای مسلمان است. از آنجا که اعتقاد به نزاهت پیامبر از هرگونه نقص، از جمله سحر، شاکله ایمان هر مسلمان است، باید دید که علمای مذاهب اسلامی از منظر کلامی چه پاسخی به مسحور شدن پیامبر دادهاند. موافقان سحر پیامبر (ص) با استناد به برخی روایات، تأثیر سحر بر جسم حضرت را منافی شأن نبوت ندانستهاند؛ اما از نظر مخالفان، این احادیث مخالف قرآن و خبر واحدی هستند که در عقاید نمیتوان به آنها تمسک جست. در این مقاله ضمن آشنایی با دیدگاه علمای شیعه و سنی در مسئله مسحور شدن نبی، سخن موافقان نقد شده است. میتوان گفت بنا بر دلایلی چون مخالف با قرآن بودن، عصمت پیامبر و مکی بودن معوذتین، اثبات مسحور شدن پیامبر، نه ثبوت آن، مشکل است.
Whether the Prophet of Islam Muhammad was bewitched by Lubayd ibn A‘sam the Jewish—as narrated in some hadiths—is a conversial issue among Muslim scholars. Since it is an essential Islamic belief that the Prophet is pure from any flaws, including impacts of magic, we should see how scholars of Islamic denominations have offered theological responses to the story. Those who accept the story as plausible make resort to certain hadiths to show that the impact of magic on the Prophet’s body does not contradict his status as a prophet. On the other hand, others believe that such stories are contrary to the Qur’an, and thus, they count as khabar al-wāḥid (a hadith transmitted only by one person or very few people), which is not reliable as a ground for beliefs. In this paper, we introduce the views of Shiite and Sunni scholars concerning the story, and criticize proponents of the Prophet’s bewitchment. Thus, it is hard to demonstrate that the Prophet was bewitched, because it is incompatible with the Qur’an and the Prophet’s infallibility (‘iṣma). Moreover, Mu‘wwadhatayn (verses of refuge according to which the Prophet was immune from spells) were revealed in Mecca.
خلاصه ماشینی:
آیا سحر ساحران توانسته در وجود حضرت محمد (ص) تأثیر بگذارد؟ در این مقاله سعی شده است با توجه با قرآن و حدیث، که مهمترین منابع کلامی هستند، دیدگاه علمای شیعه و سنی درباره سحر و جادو شدن پیامبر اسلام (ص) با رویکردی عقلی نقد و بررسی شود.
مخالفان سحر النبی و دلایل آنان ـ جصاص: مؤلف احکام القرآن با تعجب از کسی که تصدیق انبیا و اثبات معجزات آنان را با تصدیق اعمال ساحران جمع میکند و قائل به پذیرش هر دو میشود، با اشاره به سخن خدای متعال که «وَ لا یفْلِحُ السَّاحِرُ حَیثُ أَتى» (طه: 69) مینویسد: زن یهودی از روی نادانی گمان میکرد میتواند در اجساد تأثیر بگذارد و با این کار پیامبر(ص) را اراده کرده بود؛ ولی خدا پیامبر را از قصدش آگاه ساخت و جهلش را آشکار کرد.
ـ ملا فتحالله کاشانی: وی جریان سحر النبی را غیر معقول و مخالف قرآن میداند و میگوید: شبههاى نیست در عدم معقولیت این قول؛ زیرا اگر مسحور باشد، عقل او مختل باشد و حق سبحانه انکار مسحوریت آن حضرت کرده در کریمه «وَ قالَ الظَّالِمُونَ إِنْ تَتَّبِعُونَ إِلَّا رَجُلًا مَسْحُوراً * انْظُرْ کیفَ ضَرَبُوا لَک الْأَمْثالَ فَضَلُّوا فَلا یسْتَطِیعُونَ سَبِیلًا».
4. نقد علمای شیعه بر احادیث سحر پیامبر ابنشهرآشوب درباره مسحور شدن پیامبر به جادوی لبید بنأعصم مینویسد: «این خبر اگر صحیح باشد، باید تأویل شود؛ در غیر این صورت دور انداخته میشود» (مازندرانى، 1379: 2/226).
[In Arabic] Tustari, Abu Muhammad Sahl ibn ‘Abd Allah.
[In Arabic] Tusi, Abu Ja‘far Muhammad ibn al-Hasan.
[In Arabic] Tusi, Abu Ja‘far Muhammad ibn al-Hasan.