چکیده:
بدون شک یکی از قاریان و مفسران کلام الهی که از جایگاه ویژهای در بین قاریان و مفسران قرآن برخوردار است زید بن علی(ع) است. آثار بجا مانده از ایشان نشانگر آن است که وی تالیفات زیادی در این خصوص داشته و لقب حلیف القرآن درباره او نشاندهنده پیوند ثابت وی با قرآن است. ایشان همچنین دارای قرائتی مشهوری بوده که بعضی از بزرگان آن را در کتابی مستقل جمع آوری نمودهاند. قیام زید که نشاتگرفته از آیات قرآن بوده، نخستین قیامی است که از سوی خاندان علی(ع) بعد از واقعه کربلا در سرزمینهای اسلامی، بر ضد امویان صورت گرفته است. سادات حسنی و سادات حسینی نیز با الهام از این قیام علیه امویان و عباسیان دست به شورش و اعتراض زدند. لذا این پژوهش با روش توصیفی-تحلیلی در صدد است ابتدا چگونگی قیام زید بن علی(ع) با استفاده از آموزههای قرآنی را مشخص و سپس تاثیر این قیام را بر روند گسترش تشیع بیان نماید.
خلاصه ماشینی:
زيد بن علي در جريان قيامش ، از تمامي فرقه ها کمک خواست و از اين دعوت و ١٢٨/فصلنامه مطالعات قرآني، سال يازدهم ، شماره ٤١، بهار ١٩٩ تقاضاي وي معلوم ميشود که يکي ديگر از اهداف او ايجاد وحدت سياسي در جامعه اسلامي آن روز بود، لذا ديده ميشود که براي رسيدن به اين هدف ، در برخي موارد از جمله مسأله خلافت ، عقيده واقعي خود را پنهان ، يا به روش تقيه ، پناه آورد و اين يک تاکتيک ارزنده اي بود(رضوي اردکاني، ١٧٦:١٨٤- ١٧٨).
لذا روي همين اصل بوده که زيد بن علي(ع ) از فقيهان برجسته و قرآن شناسان بزرگ سده دوم براي امر به معروف و نهي از منکر و خون خواهي جدش حسين بن علي(ع ) قيام کرد و بر آن بود تا حکومت را به جايگاه اصلياش بازگرداند و در اين راه جان خويش را در طبق اخلاص نهاد و خونين بال به ديدار معشوق شتافت (طوسي، ١٤١٥: ٢٠٦).
شيخ مفيد در «الإرشاد» در خصوص الهام پذيري زيد بن علي(ع ) از قرآن مينويسد: ١٠/فصلنامه مطالعات قرآني، سال يازدهم ، شماره ٤١، بهار ١٩٩ «زيد بن علي(ع ) هدف قيامش را بر اساس آموزه هاي قرآن علاوه بر خونخواهي از جدش امام حسين (ع )، امر به معروف و نهي از منکر قرار داد و اين يکي از فرايض مهم اسلامي و پر اهميت ترين احکام قرآن است که تأکيد بر امر به معروف و نهي از منکر دارد.