چکیده:
تاریخ جهانگشای جوینی یکی از برترین آثار منثور زبان فارسی در سبک فنی و مصنوع است. نویسنده کتاب در جای جای کتاب کوشیده است که هم تاریخی مستند ارایه دهد و هم خوانندگان کتاب را از اوضاع و احوال مغولان در دربار و فجایع آن ها آگاه کند. زبانی که جوینی برای بیان خود به کار گرفته است، به تناسب سبک دوره، ناگزیر زبانی شاعرانه است که در این میان از شگردهای بلاغی و عناصر تصویرساز بهره بسیاری گرفته است. زبان شاعرانه این امکان را به جوینی داده است که از معانی ثانویه و ادای معانی چند وجهی در کتاب خود بهره ببرد. یکی از مواردی که جوینی در آن بسیار هوشمندانه عمل کرده است، انتخاب نام کتاب است. رسم الخط فارسی از گذشته تا امروز تغییرات بسیاری به خود دیده است؛ برای نمونه در رسم الخط پیشین حروف «پ، چ، ژ، گ» را به شکل همان حروف نزدیک به آنان؛ یعنی «ب، ج، ز، ک» می نوشتند و خواننده در سیاق عبارت اصل واژه را درمی یابید. در این مقاله که به روش تحلیلی-توصیفی و برپایه منابع کتابخانه ای است، تلاش شده است که هدف و خواسته جوینی در برگزیدن نام کتاب و همچنین هنر نویسنده در انتخاب این نام شاعرانه مشخص شود. صفات شاعرانه و هنرهای بلاغی و زیباشناسی همواره مورد توجه و دلخواه جوینی بوده است که این انتخاب برای مغولان عنوانی مدحی است اما برای ایرانیان ذمی و سرشار از نکوهش است.
Tarikh-e Jahangushay-eJuwaynī (The History of the World Conqueror) is one of the most invaluable rhetorical prose works in Persian literature. The author, Ata Malik Juwaynī, has attempted to present a valid historical account throughout the book to give his readers some information about the state of Mongols in the royal court and their tyranny. In alignment with the existing style in that period, the author has deployed a figurative language as well as rhetorical intricacies and illustrative elements to convey his message. The poetic and figurative language has given Juwaynī the opportunity to use idiomatic and multidimensional meanings in his book. A thoughtful choice has been made by Juwaynī in selecting the book tittle. Furthermore, Persian writing has witnessed enormous change since the past, for instance, the alphabetical letters representing the sounds “P, Ch, Zh, and G” were written by the similar letters representing the sounds “B, J, Z, and K” back then so the reader had to understand actual terms in context. Using descriptive analysis and library resources, this study attempted to determine the artistic purpose behind choosing the book title by Juwaynī. Figurative qualities, rhetorical art, and aesthetics have always been favored by Juwaynī and his book title is seen as a praising entitle by Mongols while Iranians regard it disapproving and full of reproach.
خلاصه ماشینی:
Student in Persian Language and Literature, Razi University Received: Nov. 2nd, 2019 | Accepted: Feb. 2nd, 2020 Abstract Tarikh-e Jahangushay-e Juwaynī (The History of the World Conqueror) is one of the most invaluable rhetorical prose works in Persian literature.
Keywords: Tarikh-e Jahangusha, Juwaynī , Figurative feature, Rhetorical Intricacy 1 Email: soheilfatahi67@yahoo.
در واقع ، نويسنده جهـان بينـي و نگـرش خود را در قالب داستان ها و نوشته هايش براي مردم بيان ميکند که در ايـن ميـان نـاگزير از استفاده از زبان است و اين بيان ، تأثير مستقيم بر خوانندة اثر ميگـذارد.
پيشينۀ پژوهش تاکنون پژوهش هاي بسياري در قالب مقاله و پايان نامـه هـاي کارشناسـيارشـد بـه صـورت مجزا و تطبيقي بر روي کتاب تاريخ تاريخ جهانگشا انجام گرفته اسـت کـه هـر کـدام از آن هـا از منظري اين کتاب را بررسي کرده اند.
آن ها معتقدند که جويني به دو روش عمده به ستيز با مغولان پرداخته است : يکي با گزارش هاي دقيق از وقايع و فجايع مغول و ديگري روش هايي که بـراي بيـان اين گزارش ها با هوشمندي انتخـاب کـرده اسـت .
علاوه بر اين موارد جويني از روش هاي مبتنـي بـر افکـار و باورهاي ديني نيز در ثبت وقايع کتاب خود بهـره بـرده اسـت .
در ايـن مـتن جهـان اول بـه معناي اهل جهان يعني مردم و جهان دوم در معنـاي جهنـده و در حـال حرکـت بکـار رفتـه است .
جويني براي اين کار ناگزير زبـان شـاعرانه و از آن ميان عناصر تصويرساز شعر مانند: تشبيه ، ايهام ، استعاره و کنايـه را بـه کـار گرفتـه اسـت .