چکیده:
یکی از مسائل فقهی، پرگفتوگو در جامعه کنونی موضوع حجاب اجباری یعنی «الزام حجاب توسط حکومت» است. مخالفین این گزاره مواردی از جمله «شخصی بودن حجاب»، «بیفایده بودن عمل بدون رضایت قلبی»، «ناهنجاری نبودن، بیحجابی»، «عدم وجوب حجاب بر کنیز»، «عدم وجود سیره بر الزام»، «عدم جواز الزام غیر مسلمان بر حجاب» را به عنوان ادله ذکر نمودهاند. در این مقاله ادله موافقین و مخالفین را واکاوی میکنیم.
خلاصه ماشینی:
در موضوع مورد بحث، یعنی «الزام حجاب توسط حکومت از نظر شرع» منظور این است که آیا حکومت میتواند حکم شرعی حجاب را برای جامعه ضروری، آن را به یک قانون تبدیل نموده و به تبع آن برای متخلفین از این قانون، مجازات تعیین نماید؟ و آیا چنین مجازاتی از نظر شرع جایز است، یا مجوز شرعی برای تخلف از حکم حجاب وجود ندارد؟ عظیمزاده، فائزه، «بررسی مفاد فقهی و حقوقی جرم بی حجابی»، در: پیام زن، ش 184 و 185.
با توجه به احادیثی که در این زمینه وارد شده است، میتوان مشخص نمود که زینت ظاهری و باطنی زن کدام است: «عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنِ ابْنِ مَحْبُوبٍ عَنْ جَمِيلِ بْنِ دَرَّاجٍ عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ يَسَارٍ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الذِّرَاعَيْنِ مِنَ الْمَرْأَةِ أَ هُمَا مِنَ الزِّينَةِ الَّتِي قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى- وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَ 1 قَالَ نَعَمْ وَ مَا دُونَ الْخِمَارِ مِنَ الزِّينَةِ وَ مَا دُونَ السِّوَارَيْنِ 2 » 3 در این روایت فضیل بن یسار از امام صادق (در مورد مصادیق زینت که ظاهر نمودن آن برای زن جایز است سؤال نموده که حضرت در جواب فرمودهاند: «هرآنچه که زیر روسری است زینت است و همچنین هر آنچه که بالاتر از دستبند قرار دارد.
بررسی حکم الزام حجاب توسط حکومت حال با توجه به ذکر این مقدمات، میتوان اینگونه نتیجه گرفت: اگر حجاب را واجب بدانیم، «ترک» آن موجب تعزیر است و اگر «کشف حجاب» را حرام بدانیم، «فعل» آن مشمول تعریف فقها از تعزیر خواهد شد؛ بنابراین حاکم شرع میتواند، کسی مکارم شیرازی، ناصر، أنوار الفقاهة - النكاح (لمكارم)، ص104.