چکیده:
نیکلاس لومان از برجستهترین نظریهپردازان سیستمی است. نظریۀ سیستمی با ایدههای تالکوت پارسونز در جامعهشناسی شکل گرفت. نقطۀ آغازین نظریۀ سیستمی لومان تحتتأثیر پارسونز بوده است، اما لومان با مطرحکردن رویکردی تلفیقی و ترکیب عناصر کارکردگرایی ساختاری پاسونز، با نظریۀ سیستمهای عام و مفاهیمی از زیستشناسی شناخت و سیبرنتیک و پدیدارشناسی، خود را بهمثابۀ برجستهترین نظریهپرداز سیستمها معرفی کرد. «سیستم» و «محیط» دو مفهوم اصلی در فهم نظریۀ لومان است. کلید درک نظریۀ سیستمی لومان در تمایز سیستم از محیطش نهفته است. در نظریۀ لومان یکی از محوریترین وظایف سیستم کاهش پیچیدگیهای محیط است. سیستمها عناصر اصلی خودشان را تولید و مرزها و روابط میان ساختارهای درونیشان را تنظیم میکنند، همچنین ازنظر لومان سیستمها خودارجاع و بستهاند. مقالۀ حاضر برای تحلیل نظریۀ سیستمی از اصلیترین مفاهیم لومان بهره جسته و به شرح و نقد هریک از این مفاهیم در نظام فکری لومان پرداخته است.
Niklas Luhmann is the most prominent system theorist. System theory took shape with Talcott Parsons ideas in sociology. The starting point of Luhmann’s system theory has been influenced by Parsons, proposing an integrated approach combining elements of Parsons structural functionalism and general systems theory and some concepts of cognitive biology, cybernetics, and phenomenology. Luhmann has introduced himself as the most prominent system theorist. Two main concepts in understanding the theory of Luhmann are system and environment. The key to understand Luhmann’s system theory has been hidden in the differentiation of system from its environment. One of the most basic roles of a system is to reduce the complexity of the environment. Systems produce their basic elements, regulate the borders and the relations in their structures, and are closed and self-referential. The present paper aims to analyze the system theory from the main concepts of Luhmann and to explain and criticize each of these concepts in Luhmann’s intellectual system.
خلاصه ماشینی:
نقطـۀ آغـازین نظریـۀ سیسـتمی لومـان تحت تأثیر پارسونز بوده است ، اما لومان با مطرح کردن رویکردی تلفیقی و ترکیـب عناصـر کارکردگرایی ساختاری پاسونز، با نظریۀ سیسـتم هـای عـام و مفـاهیمی از زیسـت شناسـی شناخت و سیبرنتیک و پدیدارشناسی ، خود را به مثابۀ برجسته ترین نظریـه پـرداز سیسـتم هـا معرفی کرد.
نـزد پارسونز ساختار بر کارکرد ارجحیت دارد و وی معتقد است این ساختار است که کـارکرد را تعیین می کند، اما سیسـتم هـای اجتمـاعی در نظریـۀ لومـان بـه گونـۀ دیگـری اسـت .
نظریات اثرگذاربرشکل گیری نظریۀسیستمینیکلاس لومان نام نظریه نظریه پرداز زمینۀعلم نظریۀ نظام های اجتماعی تالکوت پارسونز جامعه شناسی نظریۀ خودآفرینی ماتورانا و وارلا زیست شناسی پدیدارشناسی ادموند هوسرل فلسفه نظریۀ تمایزات گئورگ اسپنسر براون ریاضی ٤,٣انواع سیستم های لومان ازنظر لومان ، هر سیستمی عناصری را که برای ادامۀ حیـات و بازتولیـد آن سیسـتم لازم است در درون خود سیستم و به وسیلۀ عناصر تشکیل دهندٔە سیسـتم بـه وجـود مـی آورد (٣٢٣ :٢٠٠٠ Lee).
انواع سیستم های لومان (٥ :٢٠٠٤ Seidl) در شکل ١، سیستم اجتماعی به سه خرده سیستم تقسیم شده است : الف ) جامعه : سیستم همه جانبه ازجمله تمام ارتباطاتی است که به یـک دیگـر مربـوط انـد (جامعۀ جهانی )؛ ب ) سازمان : سیستم ارتباطاتی که به تصمیم گیری کنش گران برای ادامـه یـا قطـع ارتبـاط منجر می شود؛ ج ) کنش متقابل (تعامل چهره بـه چهـره ): سیسـتم ارتباطـات بـین افـراد حاضـر در یـک سیستم است .