چکیده:
در این مقاله بر آنیم که یکی از منظومههای شعری دورة صفویه متعلق به شاعر و ادیب دوره شاه عباس دوم، میرزاطاهر وحید قزوینی را مورد ارزیابی قرار دهیم تا دریابیم که شاعر در بکارگیری ویژگیهای زبانی و ساختاری این منظومه از چه اصولی بهره جسته است. این اثر ارزشمند که بیش از بیست هزار بیت دارد متاثر از سبک هندی است و به دلیل پیروی وحید قزوینی از شاعر همعصر خود، صائب تبریزی، دارای مضامین لطیف و معتدل است. پژوهش حاضر قصد دارد تا این اثرخطی را که قدمتی چهارصدساله دارد از نیستی در گذر زمان رهایی داده و به جامعة فرهنگ و ادب معرفی کند. به این منظور با بررسی دقیق متن، این نتیجه حاصل شد که سبک این منظومه متاثر از شاعر هم عصر خود، صائب و شعرای پیش از خود به ویژه سعدی، انوری و نظامی بوده است.
خلاصه ماشینی:
(يوسفي، ٣٠٥:١٣٦٩) وحيد قزويني از پيروان صائب تبريزي است او در غزليات به سبک هندي و فصاحت و بلاغت آن توجه دارد و علاوه بر آن از شعراي متقدم مانند حافظ و ديگران تأثيرپذير است او به روابط موسيقايي و معنايي بين واژه ها دقت ميکند و مانند صائب و حافظ از طنز براي بيان مفاهيم ذهني بهره ميگيرد.
يافتن اين رابطه جديد نياز به نگاهي جديد و تازه دارد به طور کلي اين معني بيگانه از دو راه به دست ميآيد: از طرح مطالبي که پيش از آن در شعر موجود نبوده ٢- بازسازي مضمون هاي قديمي (محمدي، ١٣٧٤: ٢٣٥) پيونــد همچــو خامــه زيــاران بريــده ام برگشــته ام بــه معنــي بيگانــه آشــنا (همان : ١١٦) نقاب از چهره هرگز وانکردي غنچه در گلشن اگر در چشم بودي جلوه معنيهاي رنگـين را (همان : ١١٨) دور از آن شعله رخسـار مـرا سـوخته اسـت تازه طرزي است نـدانم ز کـه آموختـه اسـت (همان : ٥٤٣) ب -٢-٩) کاربرد واژه هاي ترکي و عربي در ديوان وحيد قزويني واژه هاي ترکي و عربي خاص به کار رفته است .
کمتر ديوان شعر در اين عصر مييابيم که صاحب آن از انديشۀ يافتن مضمون تازه و معني جديد فارغ باشد مشکل پسندي و گرايش به سوي پيچيده گويي بدون ترديد شاعر را به تلاش هاي سخت براي دستيابي به معني و مضمون تازه و بيگانه وادار ميکند معنايي که وقتي در شعر پيچيده شود و به سادگي به ذهن مخاطب نيايد اعجاب و تحسين او را برميانگيزد کوشش براي يافتن چنين مضاميني، يکي از دغدغه هاي بزرگ شاعران سبک هندي است (فتوحي، ١٣٧٩:ص ١٣٨-٣٨).