چکیده:
حوادث و رخدادهای داخلی و خارجی تأثیرگذار بر اوضاع افغانستان، به ویژه در طی چهاردهه اخیر، باعث آوارگی میلیونها افغانستانی به کشورهای دیگر از جمله ایران شده است. عدم بهبود قابل ملاحظه وضعیت امنیتی، سیاسی و اقتصادی افغانستان باعث شده با گذشت سالها هنوز حدود یک میلیون پناهنده و نزدیک به دو میلیون اتباع غیرپناهنده افغانستانی (غیرمجاز) در ایران ساکن باشند. اما اینکه چه عواملی باعث آوارگی اتباع افغانستان شده، ویژگیهای آن چه بوده، این وضعیتِ به درازا کشیده شده چه تأثیراتی بر امنیت ملی ایران داشته، سئوالاتیست که در این مقاله بدان پرداخته شده است. در این تحقیق با روش توصیفی- تحلیلی اقدام به گردآوری اطلاعات و تشریح مفاهیم، اصول و راهبردها در خصوص موارد فوق شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که هنوز ایران سیاستی نظاممند برای مواجه با پدیده مهاجرت نداشته و قوانین موجود و تشکیلات اداری فعلی آنچنان که باید پاسخگوی این مسائل نیست و درنتیجه بر تعداد غیرپناهندگان افغانستانی در کشور افزوده شده و عدم امکان رصدشان مخاطراتی را برای امنیت ملی کشور به دنبال داشته است.
خلاصه ماشینی:
نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که هنوز ایران سیاستی نظاممند برای مواجه با پدیده مهاجرت نداشته و قوانین موجود و تشکیلات اداری فعلی آنچنان که باید پاسخگوی این مسائل نیست و درنتیجه بر تعداد غیرپناهندگان افغانستانی در کشور افزوده شده و عدم امکان رصدشان مخاطراتی را برای امنیت ملی کشور به دنبال داشته است.
تعداد بالای مهاجرین ورودی به ایران و نیز خصوصیت قومی و مذهبی آنها نظر کارشناسان را به خود جلب کرده است؛ چرا که این عوامل در عرصههای مختلف سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی نظامی بیتأثیر نبوده و ضمن ایجاد چالشها و فرصتهای مختلف، امنیت ملی را نیز تحت تأثیر خود قرار داده است.
اما ضمن بررسی چرایی مهاجرت اتباع افغانستان سئوالات دیگری از قبیل سئوالات ذیل مطرح است که در این تحقیق سعی خواهد شد ضمن ارائه پیشنهاداتی بدانها پاسخ داده شود: آیا حضور این تعداد اتباع خارجی به ویژه افراد بدون مدرک در کشور تأثیری در وضعیت امنیت ملی داشته است؟ دولت ایران در برای ساماندهی این تعداد اتباع خارجه چه راهی پیشرو دارد؟ چه چالشها و فرصتهایی این حضور برای دولت جمهوری اسلامی ایران ایجاد نمود است؟ 2- مبانی نظری تحقیق چارچوب نظری این تحقیق بر مکتب امنیتی کپنهاگ استوار میباشد.
نمودار 1: استان محل تولد پناهندگان افغانستانی ثبتنام شده در جمهوری اسلامی ایران توضیح: تخمینها براساس آمار کمیساریا از بازگشت داوطلبان سال 2002 تا 2012 میباشد 3-1 علل ورود اتباع افغانستان به ایران بعد از انقلاب اسلامی علل گریز اتباع افغانستان به کشورهای دیگر از جمله ایران، در دوران بعد از انقلاب اسلامی، را میتوان ناشی از دو عامل عمده داخلی و خارجی این کشور برشمرد.