چکیده:
نقد جامعهشناختی، از نظریههایی است که در عرصة تعامل ادبیات با علوم اجتماعی بروز یافته و سعی بر آن دارد تا رابطة میان ساختار ادبی و جامعه را بررسی نماید. مطابق این نظریه، میان متون ادبی و محیط اجتماعی که متن ادبی در آن متولد شده، تأثیر متقابلی وجود دارد. از یک طرف نویسنده در آفرینش متن ادبی خود از جامعه تأثیر میپذیرد و از طرف دیگر، متنِ تولید شده نیز بر محیط اجتماعی خود تأثیر میگذارد. جورج لوکاچ و لوسین گلدمن از مهمترین نظریهپردازان این عرصه هستند. در پژوهش حاضر تلاش بر آن بوده تا به شیوة توصیفی – تحلیلی و بر پایة چارچوب نظری نقد جامعهشناختی، رمان "شیکاگو" اثر علاء اسوانی، نویسندة معاصر مصری بر پایة مکتب ساختارگرایی تکوینی گلدمن مورد بررسی و نقد جامعهشناختی قرار گیرد تا به پاسخ این پرسش کلی که "آیا این رمان قابلیت نقد در چارچوب نظریة ساختارگرایی تکوینی را دارد؟" دستیابد. در این زمینه تلاش شد تا این رمان در دو مرحلة دریافت و تشریح و در زمینههایی مانند شخصیت، درونمایه و بسترهای سیاسی و اجتماعی مورد بررسی قرار گیرد. نتایج به دست آمده نشانگر این واقعیت است که اسوانی با اثرپذیری از محیط اجتماعی مصر در زمان ریاست جمهوری حسنی مبارک، تلاش نموده تا مشکلات قشر روشنفکر و تحصیلکردة مصر را چه در داخل و چه در خارج از کشور مورد نقد و بررسی قرار دهد. رمانهای اسوانی و از جمله "شیکاگو"، بعد از انتشار، در آگاهیبخشیدن به ملت مصر نقش اساسی داشته و در به وجودآمدن انقلاب مصر تأثیر بسزایی داشته است.
Social criticism is one of the new theoretical frameworks that have emerged in literature. It seeks to shed light on the link between the literary text and the community and considers that the society influences the author. This influence leads to the creation of literary effects that are associated with the society and culture in which the text is born. Literary works also affect the society in different ways. George Lochatch and Lucian Goldman are among the most important theoreticians of this theory. In this regard, the present study seeks to analyze the novel "Chicago" written by Alaa Asvani. The results show that Asvani, influenced by the Egyptian society and the prevailing social conditions in Egypt during the presidency of Hosni Mubarak, has tried to address the obstacles and problems facing Egyptian intellectuals inside and outside Egypt. He then analyzes and reviews these problems. Asvani's novels, including "Chicago", play an important role in enlightening Egyptians and revolutionizing Egypt.