چکیده:
پیچیدگی دنیای امروز و گوناگونی عرصۀ جنگها سبب شده است که موضوع جهاد زن در معرض مناقشههای علمی و فقهی واقع شود. برابر آموزههای فقهی، جهادی که از زن برداشته شده، جهاد ابتدایی بوده نه جهاد دفاعی و در خصوص جهاد ابتدایی، یکی از مسائل مطرح جامعۀ امروزی، وجوب حضور زن در گسترش دین و ارزشهای اسلامی و دست یافتن به فضایلی است که میتواند در این عرصه بهدست آورد. از اینرو جهاد ابتدایی یا جهاد دعوت به معنای «شروع جنگ بهواسطۀ مسلمانان تحت شرایط و ضوابط خاص بدون وجود حملهای از سوی مشرکان و صرفاً برای دعوت آنان به اسلام»، طبق نظر بسیاری از فقها، دربارۀ زنان غیرواجب شمرده شده است. در تحقیق حاضر به بررسی، تنقیح و راستیآزمایی حکم عدم وجوب جهاد ابتدایی بر زنان پرداختهایم و بر آنیم تا مسیری برای اثبات وجوب جهاد بر زنان بیابیم؛ همچون اطلاقات ادلۀ وجوب جهاد یا انصراف نهی از جهاد زنان به حالتی که زنان در جهاد ابتدایی بهنحو تنبهتن وارد عمل شوند، وگرنه وجوب آن با این مبنا که زنان نقشهای مؤثر دیگری همچون پرستاری از مجروحان و پخت غذا برای جنگجویان را ایفا کنند، ثابت است.
As a result of the complexity of life today and diversity of wars, the issue of jihad of the women is subject to the scientific and Islamic jurisprudential disputes. According to jurisprudential teachings, the women have been removed from the responsibility of primary jihad but not defensive jihad. In the case of primary jihad, one of the important and prominent issues in today’s life is the necessity of women’s involvement in the expansion of Islam and Islamic values and attainment of virtues that are achievable in this area. Therefore, primary jihad or jihad of calling, which means “going into war by Muslims under certain circumstances and conditions in the absence of any attack by polytheists and infidels solely to call hem to Islam”, is held to be non-obligatory for women according to many Islamic scholars. This paper, thus, studies, refines, and verifies the concept of the lack of necessity of primary jihad for women and tries to provide a way to prove the necessity of jihad for women, such as the generalities of the evidences for the obligation of jihad or withdrawing the prohibition of jihad for women in the case of involving physical contact with the enemy. In other cases which doesn’t involve such physical contact with enemy, such as nursing the wounded or cooking for fighters, necessity of jihad for women is well-established.
خلاصه ماشینی:
بر کسي پوشيده نيست که اگر در جهاد ابتدايي، وجود مردان به تنهايي نياز جنگ به نيروي انساني را تـأمين نکنـد و شـرايطي به وجود آيد که با شکست سپاه ، اسلام در مخاطره قرار گيرد، قطعـا از بـاب حکـم ثـانوي، ميتوان به وجوب جهاد حتي بر زنان قائل شـد؛ زيـرا معقـول نيسـت کـه اسـلام دفـاع از سرزمين اسلامي تحـت عنـوان «جهـاد دفـاعي» را بـر زنـان واجـب بدانـد، ولـي دفـاع از موجوديت اسلام و جلوگيري از سقوط نظام اسلامي را بر آنان لازم نشمارد؛ خصوصا آنکه در عصر حاضر، به دليل فراهم شدن شرايط فضاي جامعـه بـراي يـادگيري فنـون نظـامي و آمادگيهاي رزمي زنان ، سبب شده است که زنان همتاي مردان ، آمادگي شرکت در جهاد را داشته باشند، علاوه بر اين ، سيرة پيـامبر(ص ) نيـز مؤيـد بزرگـي در ايـن زمينـه محسـوب مي شود.
با توجه به نصوص نقل شده و ضمن در نظر گرفتن اطلاق آيات و روايات باب جهاد و همچنين وجود اجماع بر وجوب آن بر همگان ، ميتوان گفت که عقل به واجب بودن جهاد بر همۀ افراد مکلف ، اعم از زن و مرد و پير و جوان حکم ميکند؛ حکم جهاد زن در کلام فقها فقهاي اماميه گفته شده است که حکم جهاد از زنان و خردسالان و پيرمردان و ديوانگان و افراد مـريض و کسي که ياراي فراهم آوردن آن شرايط را ندارد، ساقط و برداشته مي شود (طوسي، بيتـا: ٢٩٤؛ علامه حلي ، بيتا، ج ٩: ١١؛ ١٤١٣: ٢٤٢؛ ابن ادريس ، ١٤١١، ج ٢: ٤) و از پيامبر(ص ) سؤال شد که آيا بر زنان جهاد واجب است ؟ فرمودند: بلـي، جهـادي کـه در آن خـونريزي نيست ؛ حج و عمره (طوسي، ١٣٨٧، ج ٢: ٤).