چکیده:
مجموعه نامههای "التوسل الی الترسل" اثر بهاءالدین محمّد بغدادی از قرن ششم هجری تا کنون همواره بهعنوان یکی از نمونههای ممتاز فنّ ترسّل مورد توجّه بوده است. این مساله ناشی از شاخصههای ادبی و زیباییشناختی خاصّ این اثر است. در این نوشتار با تکیه بر اصل خوانش سبکشناختی و نقّادانه، عناصر موثر در شکلگیری بافت ادبی و زیباییشناختی التوسل الی الترسل در دو سطح "گزینش و چینش واژگان" و "بافت موسیقایی کلام" بررسی و تحلیل شده است. نتایج تحقیق نشان میدهد با وجود ساختار کلیشهای نامهنگاری دیوانی در دنیای قدیم، و نیز با وجود اندک بودن تنوّع فنون ادبی در نثر التوسل الی الترسل، گرایش مولف به ایجاد تناسبها و تناظرهای معنایی و موسیقایی در متن، وحدت زیباییشناختی خاصّی به این اثر داده است، چنانکه این وحدت بهصورت توامان در سطوح مختلف بافت موسیقایی کلام، بافت معنایی کلام، تناسب با نوع مخاطب، و نیز در تامین اهداف هژمونیک نامهها، نمود یافته است.
خلاصه ماشینی:
نتایج تحقیق نشان می دهد با وجود ساختار کلیشه ای نامه نگاری دیوانی در دنیای قدیم ، و نیز با وجود اندک بودن تنوع فنون ادبی در نثر التوسل الی الترسل ، گرایش مؤلف به ایجاد تناسب ها و تناظرهای معنایی و موسیقایی در متن ، وحدت زیباییشناختی خاصی به این اثر داده است ، چنان که این وحدت به صورت توأمان در سطوح مختلف بافت موسیقایی کلام ، بافت معنایی کلام ، تناسب با نوع مخاطب ، و نیز در تأمین اهداف هژمونیک نامه ها، نمود یافته است .
همچنین ، محبوبه شمشیرگرها به بررسی انواع و تعداد نامه های موجود در التوسل الی الترسل پرداخته است و در پایان مقاله نیز به صورت اجمالی در حدود دو صفحه ، برخی ویژگیهای سبکی این اثر؛ یعنی اطناب و اسهاب ، استفاده از صنایع بیان و بدیع ، وفور لغات و عبارات و استشهادهای عربی، به کارگیری بیت های فارسی و عربی، و طولانی بودن جمله ها را بررسی کرده است (شمشیرگرها، ١٣٨٩: ٨١ـ٧١).
بر این اساس ، در این مقاله به منظور تبیین مؤلفه های بنیادینی که در تکوین بافت ادبی این اثر مؤثر بوده اند، با تکیه بر اصل خوانش سبک شناختی و نقادانه ، و نیز با توجه به ماهیت زبانی و زیباییشناختی اثر، عناصر مؤثر در تکوین بافت ادبی التوسل الی الترسل در دو سطح "گزینش و چینش واژگان " و "بافت موسیقایی کلام " بررسی و تحلیل شده است ، و نقش آنها در تکوین بافت درونی متن ، و نیز ارتباط آنها با بافت بیرونی (context) ـ که در مجموع ادبیت کلام را تشکیل میدهند ـ تبیین شده است .