چکیده:
ابن علاَّن مکی ( 1057ـ980ق.) از عالمان بزرگ شافعی و صوفی مکه، نگارنده بیش از 180 اثر در حوزههای مختلف اسلامی که بیش از 30 اثر آن، درباره مکه و مدینه است. بنابراین، او نقش مهمی در تدوین آثار تاریخی درباره این دو مکان مقدس داشته و در آثارش، به تفصیل درباره مکانها و وقایع مهم مدینه و مکه، سخن رانده است.
یکی از حوادثی که منجر به تخریب کعبه و مسجدالحرام شد، جاری شدن سیل در سال 1039ق. است که وی در چندین اثر، به جزییات بازسازی آن مکان مقدس اقدام کرده است. با توجه به حضور وی در مکه و مشاهده مستقیم بازسازی و شرح تمام وقایع آن، گزارش بسیار مهمی از آن رخ داده است.
Ibn ‘Allan Makki (980-1057AH), a great Shafi'i and Sufi scholar of Mecca, authored more than 180 works in various Islamic fields, more than thirty of which were written about Mecca and Medina. Therefore, he played an important role in the compilation of historical works on these two sacred sites and in his works, he described in details about the important places and events of both Mecca and Medina. One of the events that led to the destruction of the Ka'ba and Masjid al-Haram was the flood of 1039 AD. In several works, he explained details of the reconstruction of that sacred site. Given his presence in Mecca and direct observation of the reconstruction and description of all its events, his report is a very important account of that event
خلاصه ماشینی:
جدّش ابوالمکارم محمد علاّن مکی، آثاری، از جمله اثر فاخر «مثیر شوق الأنام إلی حج بیت الله الحرام» نگاشته است (ابن علان، 1428ق، ص253) جد دیگرش، عبدالملک بن علی (896ق.
محقق معاصر، ابیهاشم ابراهیم بن منصور الامیر، در کتاب «من اعلام البلد الحرام العلامة ابن علان المکی؛ جهوده و آثاره و جهوده فی خدمة البلد الحرام» به تفصیل به شرح زندگانی او پرداخته و در پایان کتابش، اثر مهم وی درباره بازسازی کعبه در سال 1040ق.
3. إعلام الأصاغر و الأکابر عمَّا بالحرم المکی من المساجد و المآثر در این اثر، کعبه و مسجدالحرام، منزل امالمؤمنین خدیجه3 ، صفا و مروه، مولد النبی9 و دیگر مکانهای تاریخی و مذهبی مکه توصیف شده است (هاشمی، ابراهیم، 1437، ص116).
ابن علان از این کتاب به اصل کبیر و تاریخ کبیر نیز یاد میکند که نشانگر اهمیت آن است (ابن علان، 1428ق، ص149) نسخه کامل آن در در مرکز جمعة الماجد بدبی با شماره 694649 نگهداری میشود.
طیب المورد فی تاریخ محل المولد، مفقود ابن علان درباره این اثر مینویسد: « پیامبرصلی الله علیه وآله در مکه متولد شد و محل تولد وی معروف است.
کتاب فی باب الکعبة، مفقود ابن علان درباره این کتاب: «برای باب کعبه تالیف مستقلی دارم که عمارت و بازسازی آن را بیان میکند.
این اثر با تحقیق محمد باذیب، توسط دار البشائر الاسلامیه در بیروت سال 2001 به چاپ رسیده است.
(جدول شماره 1) همچنین در یک جامعه آماری دیگر درباره وضعیت آثار ابن علان درباره مکه و مدینه، 10 اثر مفقود، 19 اثر خطی و تنها 4 اثر به چاپ رسیده است.