چکیده:
در نگاه توسعه پایدار و جامعه اطلاعاتی حاصل از آن، قواعد برنامهریزی و سیاستگذاری توسعه در جهان تغییر کرده و تحت تاثیر متغیرهای ارتباطات، فرصتهای فراوانی برای پیشرفت کشورهایی ایجاد شده است که در مراحل آغازین توسعه بودهاند. بر این اساس، نگاه بنیادین به ارتباطات در سطح کلان برنامههای توسعه بسیار ضروری است. این امر نیازمند تحلیل و آسیبشناسی برنامههای پیشین و ارزیابی نقاط قوت و ضعف آنهاست. این مقاله در پی آن است تا با رویکرد تحلیل مضمون، مواد ارتباطی برنامه چهارم و پنجم توسعه را تحلیل کند و به مضامین سازماندهنده و فراگیر که در بطن برنامه قرار داده شده است، دسترسی یابد. نتایج نشان میدهند در دو برنامه فوق به ابعاد فنی و کمّی ارتباطات بیشتر پرداخته شده است و جنبههای کیفی و محتوایی آن همچون آیندهپژوهی، سیاستگذاری، برنامهریزی، رسانههای نوین، شبکههای اجتماعی، زندگی مجازی، آزادی کسب و انتشار اطلاعات و نیز حرکت به سمت جامعه داناییمحور، کمتر مورد توجه قرار گرفتهاند. با توجه به این یافتهها، مقاله حاضر میکوشد با نگاه انتقادی قدمی در راستای تبیین نقش ارتباطات در تدوین برنامههای توسعه بردارد تا در برنامهریزیهای جدید با نگاه به درون کشور و براساس شاخصهای هویت ایرانی اسلامی توجه بنیادیتری به برنامهریزی ارتباطات صورت گیرد.
In the view of sustainable development, and consequently the information society resulted from devlopment, the rules of planning and development policy have changed in the world, and under the influence of communication variables, many opportunities have been created. Therefore, a fundamental look at communications at the macro level of development programs is very necessary. This requires analyzing and pathologizing previous programs and evaluating their strengths and weaknesses. This paper aims at analyzing the communication materials of the Fourth and Fifth Development Plans using the content analysis approach in order to get access to the organizing and inclusive themes embedded within the programs. The results show that in the above two programs, the technical and quantitative aspects of communication are more highlighted and its qualitative and content aspects such as futures research, policy making, planning, new media, social networks, virtual life, freedom of information and dissemination as well as movement towards knowledge-based society has received less attention. Based on these findings, the paper through a critical view explains the role of communication in formulating development plans so that in the new developmental plans through looking inside the country and based on indicators of Islamic Iranian identity a more foubdemental attention is paid to planning for communications.
خلاصه ماشینی:
تحليل مضمون مفاهيم ارتباطات و توسعه در مفاد برنامه هاي چهارم و پنجم توسعه جمهوري اسلامي ايران علي اصغر کيا١، مهدي فقيهي نژاد 2 چکيده در نگاه توسعه پايدار و جامعه اطلاعاتي حاصل از آن، قواعد برنامه ريزي و سياست گذاري توسعه در جهان تغيير کرده و تحت تأثير متغيرهاي ارتباطات، فرصت هاي فراواني براي پيشرفت کشورهايي ايجاد شده است که در مراحل آغازين توسعه بودهاند.
تحليل مضمون مفاهيم ارتباطات و توسعه چنانچه ملاحظه ميشود درصورتي که سياست هاي ارتباطي و ويژگيهاي آن براساس تمرکز قدرت سرمايه شکل پذيرد، در يک ساختار غلط ارتباطاتي ، هرگونه تخصيص بودجه براي کشورهاي جهان سوم يا جوامع فقيرتر به راحتي جذب سرمايه و کشورهاي سرمايه دار وُ پرجمعيت شده و در خدمت آنان قرار ميگيرد؛ ازاين رو بعضي متفکران غربي عقيده دارند که بايد به تغيير جهت الگوهاي ارتباطي پرداخت و آن را متناسب با اهداف و ارزش هاي دروني يک جامعه بنا کرد.
در ادامه ابتدا با استفاده از روش تحليل مضمون ، مضامين پايه اي که در مواد و تبصره هاي قسمت ارتباطاتي برنامه چهارم و پنجم وجود دارد، برشماري شده اند و سپس براساس پارادايم هاي بيان شده در قسمت مباني نظري و به طورمشخص نظريه دکتر مجيد تهرانيان ، مفاهيم سازمان دهنده و فراگير جمع آوري شده و در جدول شماره ١ ارائه شده است .