چکیده:
تحقیق حاضر قصد دارد تا تغییرات نحوی حاصل از تاثیر زبان فارسی بر جملات مرکب زبان ترکیآذربایجانی را مطالعه نماید. دادهها از منابع معتبر مرتبط با زبان ترکیآذربایجانی و تعاملات زبانی گویشوران ترکیآذربایجانی مناطق مرکزی استان اردبیل (30 نفر) گردآوری شد. تحلیل دادهها نشان داد که وامگیری جزغیرفعلی و حروفربط زبان فارسی باعث شده است تا گویشوران ترکیآذربایجانی از میان دو یا چند ساخت نحوی جایگزین زبان خود، الگوهای منطبق با ساختهای مشابه و متناظر در زبان فارسی (بند متممی راستانشعابی، ساخت سببی تحلیلی، بند موصولی پسهستهای و بند وابسته با حرفربط آغازی)، را انتخاب کرده و بهکار بندند. تغییرات نحوی حاصل از تاثیر زبان فارسی بر ترکیآذربایجانی، تغییراتی بیگانه با نحو آن زبان نیست، بلکه همه این ساختهای نحوی در ترکیآذربایجانی وجود دارد و فقط فراوانی کاربرد آنها با بهرهگیری از راهکارهای تخصیص و گسترش، افزایش یافته است. تغییرات نحوی حاصل که اغلب دلایل کاربردی دارد؛ در جهت همگرایی زبان ترکیآذربایجانی با زبان فارسی انجام یافته است.
The present study intends to study the syntactic changes resulting from the influence of Persian language on the Azerbaijani-Turkish compound sentences. The data were collected from authentic Turkish-Azerbaijani language sources and linguistic interactions of Azerbaijani-Turkish speakers in the central regions of Ardabil province (n = 30).
Data analysis showed that non-verbal borrowing and Persian language articles have caused Azerbaijani-Turkish speakers to substitute their own language for two or more syntactic structures, patterns corresponding to similar and corresponding structures in Persian (right-sided complementary, analytical causative, syllable clause depending on initial article). Then, they have been selected and applied.
The syntactic changes resulting from the influence of Persian language on Azerbaijani-Turkish are not unfamiliar to the language, but all of these syntactic constructions exist in Azerbaijani-Turkish, and their frequency of use has only increased with the use of allocation and extension strategies.
The resulting syntactic changes, often for practical reasons, have been made in order to converge the Azerbaijani-Turkish language with the Persian language.
خلاصه ماشینی:
تحلیل دادهها نشان داد که وامگیری جزغیرفعلی و حروفربط زبان فارسی باعث شده است تا گویشوران ترکیآذربایجانی از میان دو یا چند ساخت نحوی جایگزین زبان خود، الگوهای منطبق با ساختهای مشابه و متناظر در زبان فارسی (بند متممی راستانشعابی، ساخت سببی تحلیلی، بند موصولی پسهستهای و بند وابسته با حرفربط آغازی)، را انتخاب کرده و بهکار بندند.
تغییرات نحوی حاصل از تأثیر زبان فارسی بر ترکیآذربایجانی، تغییراتی بیگانه با نحو آن زبان نیست، بلکه همۀ این ساختهای نحوی در ترکیآذربایجانی وجود دارد و فقط فراوانی کاربرد آنها با بهرهگیری از راهکارهای تخصیص و گسترش، افزایش یافته است.
نویسنده در گردآوری و تحلیل دادهها، بهدلیل ترکزبان بودن از شمّ زبانی خود هم استفاده نموده است و در اکثر موارد سوالات به نحوی از گویشوران پرسیده میشد تا جوابها از طریق جملات مرکّب بیان شود؛ مثلاً برای تولید جملۀ مرکّب سببی 2، از گویشور یرسیده شد: چرا بچهها زودتر نرفتند؟ 10 نفر از گروه که تکزبانه (ترکیآذربایجانی) بودند، از سنین بالای 50 سال برخوردار بودند و بقیه گروه، غیر از زبان بومی، توانایی تکلم به زبان فارسی را نیز داشتند (دوزبانه) و سنشان بین 18 تا 60 سال در نوسان بود.
تحلیل دادهها بررسی دادههای گردآوری شده این تحقیق نشان میدهد که گویشوران ترکیآذربایجانی با بهرهگیری از راهکارهای تخصیص و گسترش، از میان دو یا چند ساخت نحوی جایگزین زبان خود، الگوهای منطبق با ساختهای مشابه و متناظر در زبان فارسی (بند متممی راستانشعابی، ساخت سببی تحلیلی، بند موصولی پسهستهای و بند وابسته با حرفربط آغازی)، را انتخاب کرده و بهکار میبندند که در ادامه با ارائۀ مثالهایی توضیح داده میشود.