چکیده:
در آﻣﻮزه ﻫﺎی دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم، ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﺘﺮﻗﯽ ﺟﻬﺖ اداره ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﮔﺮدﯾﺪه ﮐﻪ ﻣﻮاردی ازﺟﻤﻠﻪ ﺧﻤﺲ، زﮐﺎت، ﺧﺮاج، ﺟﺰﯾﻪ، اﻧﻔﺎل، ﺻﺪﻗﺎت، ﻫﺒﻪ، وﻗﻒ از اﯾﻦ ﻗﺒﯿﻞ اﻧﺪ. اﯾﻦ اﺑﺰارﻫﺎی ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺳﺎده در راﺳﺘﺎی ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﺠﺪد و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺛﺮوت در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺑﻪ ﻃﻮرﮐﻠﯽ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻋﻤﻮﻣﯽ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﻼﻣﯽ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺧﻤﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻬﻢ ﻣﺎﻟﯽ در ﻧﻈﺎم اﻗﺘﺼﺎدی اﺳﻼم و ﺑﻪ وﯾﮋه ﻓﻘﻪ ﺷﯿﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﮑﻢ آن در آﯾﻪ 41 ﺳﻮره ﻣﺒﺎرﮐﻪ اﻧﻔﺎل ﺗﺸﺮﯾﻊ ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﯽ اﺟﻤﺎﻟﯽ دﯾﺪﮔﺎه ﻋﻠﻤﺎی اﺳﻼم در ﺑﺎب ﻣﺼﺎرف ﺧﻤﺲ و اﯾﻨﮑﻪ در اﮐﺜﺮ ﻧﻈﺮات ﺳﻬﻢ اﻣﺎم ﺑﻌﻀﯽ دﯾﺪﮔﺎه ﻫﺎ ﮐﻞ ﺳﻬﻢ ﺧﻤﺲ را ﺑﺎ اﺟﺎزه رﻫﺒﺮ ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ و ﻣﺮﺟﻊ ﺗﻘﻠﯿﺪ، ﻣﯽ ﺗﻮان در اﻣﻮر ﺧﺎص ﻣﺼﺮف ﮐﺮد و ﻧﯿﺰ ﺑﺮرﺳﯽ اﻧﻮاع اوراق ﺑﻬﺎدار اﺳﻼﻣﯽ ﻏﯿﺮاﻧﺘﻔﺎﻋﯽ، اﻣﮑﺎن ﻃﺮاﺣﯽ اﺑﺰار ﻣﺎﻟﯽ اﺳﻼﻣﯽ ﺟﺪﯾﺪی ﺑﺎ ﻧﺎم اوراق ﮔﻮاﻫﯽ ﺧﻤﺲ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽ ﮔﺮدد ﮐﻪ روﯾﮑﺮد آن ﺻﺮﻓﺎ درﯾﺎﻓﺖ ﺳﻮد ﻣﻌﻨﻮی ﺑﺮای ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪه در راﺳﺘﺎی ﺗﻮﺳﻌﻪ دو ﺑﺨﺶ اﺳﺎﺳﯽ ﺷﺎﻣﻞ اﻗﺘﺼﺎد ﻣﻠﯽ ﺣﻮزه ﻣﺴﺎﺋﻞ دﯾﻨﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺠﻮز ﻣﺮاﺟﻊ ذﯾﺼﻼح در ﺣﮑﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﯽ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﺸﺎر اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله ضمن بررسی اجمالی دیدگاه علمای اسلام در باب مصارف خمس و اینکه در اکثر نظرات سهم امام و بعضی دیدگاه ها کل سهم خمس را با اجازه رهبر حکومت اسلامی و مرجع تقلید، میتوان در امور خاص مصرف کرد و نیز بررسی انواع اوراق بهادار اسلامی غیرانتفاعی، امکان طراحی ابزار مالی اسلامی جدیدی با نام اوراق گواهی خمس بررسی میگردد که رویکرد آن صرفا دریافت سود معنوی برای مشارکت کننده در راستای توسعه دو بخش اساسی شامل اقتصاد ملی و حوزه مسائل دینی است که با مجوز مراجع ذیصلاح در حکومت اسلامی قابل انتشار است .
بدین جهت در این مقاله با بهره گیری از منابع قرآنی، روایات و دیدگاه علمای اسلام در باب مصرف خمس و در ادامه با توجه به تعریف اوراق اسلامی غیرانتفاعی و کارکرد آن در راستای جذب حداکثری و مشارکت اقشار مختلف در جامعه اسلامی و نیز توجه به دیدگاه علما در خصوص سهم های خمس و مصارف آن ، امکان طراحی ابزار مالی اسلامی اوراق گواهی خمس مورد بررسی قرار می گیرد تا ان شاء الله بتوان از این ابزار در راستای توسعه دو بخش اساسی در حکومت اسلامی، شامل اقتصاد ملی و حوزه مسائل دینی بهره گرفت .