چکیده:
یکی از مهمترین منازعات تفسیری حول فلسفه هگل، تأکید بر وجه مدرن یا کلاسیک اندیشه اوست؛ از یک سو برخی با تأکید بر وامداری هگل به کانت، پروژه او را تکمیل پروژه استعلایی کانت قلمداد میکنند و از سویی برخی دیگر، او را متافیزیکدانی میدانند که در بستر اندیشههای افلاطون و ارسطو، اندیشههای نوین خویش را بیان میکند؛ این مقاله با تمرکز بر تفسیر هگل از مفهوم ارسطویی خدا همچون اندیشه خوداندیش نشان میدهد که چگونه او از یک سو در تبیین یکی از کلیدیترین مفاهیم فلسفه خویش یعنی ایدۀ مطلق، وامدار ارسطو است، و از سوی دیگر چگونه با تصرف خود در این مفهوم، راه را برای تفسیری مدرن از آن میگشاید. به گونهای که از یک سو با طرح وحدت میان شناسنده و متعلق شناخت، به عنوان ضابطه اندیشه خوداندیش، دوگانگی خودادراکی کانت با جهان مرتفع میشود و از سوی دیگر با نفی فعلیت طبیعت بیواسطه، همچنان ضابطۀ کانتی تعینبخشی مفهومی به جهان را حفظ میشود.
خلاصه ماشینی:
مطلق به مثابۀ اندیشۀ خوداندیش : تأملی انتقادی بر تفسیر هگل از فعلیت محض نزد ارسطو مصطفی زالی چکیده یکی از مهم ترین منازعات تفسیری حول فلسفه هگل ، تأکید بر وجه مدرن یا کلاسیک اندیشـه اوست ؛ از یک سو برخی با تأکید بر وامداری هگل به کانـت ، پـروژه او را تکمیـل پـروژه اسـتعلایی کانت قلمداد میکنند و از سویی برخی دیگر، او را متافیزیکدانی میدانند که در بسـتر اندیشـه هـای افلاطون و ارسطو، اندیشه های نوین خویش را بیان میکند؛ این مقاله با تمرکز بـر تفسـیر هگـل از مفهوم ارسطویی خدا همچون اندیشه خوداندیش نشان می دهد که چگونه او از یـک سـو در تبیـین یکی از کلیدیترین مفاهیم فلسفه خویش یعنی ایدة مطلق ، وامدار ارسـطو اسـت ، و از سـوی دیگـر چگونه با تصرف خود در این مفهوم ، راه را برای تفسیری مدرن از آن می گشاید.
بنابراین ، هگل ایدة مطلق را خدای ارسطویی میداند کـه بـا ویژگـی مهـم اندیشـۀ خوداندیش وصف میشود؛ این مفهومی کلاسیک در تاریخ فلسفه است که نخستین بـار تحت عنـوان خـدا در کتـاب لامبـدای متافیزیـک مطـرح شـده اسـت ؛ یعنـی حقیقتـی هستیشناختی، که عقل مطلق است و از آنجا که در وضعیت فعلیت مطلق به غیـر نظـر ندارد، خویشتن را تعقل میکند و در مقام تعقل ، از خویش برون روی نمیکند.
برای پاسخ به این پرسـش در پرتـو تفسـیر هگـل لازم است ، روشن شود که نسبت میان عقل فعال (سوژه متناهی) و منفعل (طبیعت ) به عنوان دو حیثیت متمایز از امر مطلق چیست ؟ هگل در درسگفتارهای تـاریخ فلسـفه ، بـه طـور مجزا به تفسیر دربارة نفس ارسطو میپردازد و در آنجا با تفصیل بیشـتری نسـبت میـان عقل انسانی و الهی را مطرح میکند.