چکیده:
هدف اصلی این مقاله، تلاش برای تدوین چارچوبی دقیق و قابل سنجش برای بررسی و تحلیل تاثیر برجام بر جایگاه راهبردی ایران در نظام بینالملل است. در این راستا، با استفاده از اسناد و منابع کتابخانهای و اینترنتی موجود و با بهرهگیری از مدل سوات، به بررسی و سنجش تاثیر برجام بر جایگاه راهبردی ایران در قالب دو محور قدرت- ضعف و تهدید- فرصت پرداخته میشود. نتایج و یافتهها فرضیه مقاله را مبنی بر اینکه برجام باعث ارتقای جایگاه راهبردی ایران در نظام بینالملل شده است بهصورت کمی و دقیق تایید میکند.
Studies and analyses carried out about the 2015 Iran nuclear deal, officially known as the Joint Comprehensive Plan of Action (JCPOA), have not properly and accurately addressed the impact of the agreement on Iran's strategic status. This article seeks to study and analyze the impact of the JCPOA on Iran's strategic status in the international system through defining an exact and measurable framework. The authors have studied and measured the impact of the JCPOA on Iran's strategic status with the help of documents and resources available in libraries or on the Internet and by using SWOT analysis to identify strengths, weaknesses, opportunities, and threats. The results and findings confirm the research assumption that the JCPOA has elevated Iran's strategic status in the international system. <strong> </strong>
خلاصه ماشینی:
در ايـن راستا پنج بعد نظامي، اقتصادي، سياسي، اجتماعي و علمي و فناوري را در طـول دوران هشـت ساله ١٣٩٠ تا ١٣٩٧ با استفاده از منابع مربوط به شاخص هاي تعيين شـده ( :٢٠١٦ ,Legatum Visionofhumanity, 2016; Heritage, 2016; Unctad, 2016; Scimajor, 2016; ٢٠١٦ ,Knoema ;٢٠١٦ ,Globalinnovationindex) مورد ارزيابي قرار ميدهيم تا به تأثير برجام بر هر بعد و درنهايت بر جايگاه راهبردي ايران پي ببريم .
ميانگين امتياز بعد نظامي محور قدرت - ضعف در سال هاي ١٣٩٧-١٣٩٠ 118 فصلنامه مطالعات راهبردي، شماره ٨٤ تابستان ٩٨ اعلام توافق و اجراي برجام نه تنها اين شرايط را تغيير داد؛ بلکه به طور خاص و مستقيم بـا برداشتن تحريم هاي نظامي و به طور غيرمستقيم از طريق آزادسازي داراييهاي بلوکه شده ايـران و استفاده بخشي از آنها براي تقويت بنيه نظامي کشـور (بلـوجي، ١٣٩٥: ٥٠٢) باعـث افـزايش حضور نيروهاي نظامي جمهوري اسلامي در سوريه و تغيير موازنه قدرت به نفع بشـار اسـد و تثبيت جايگاه ايران و محور تهران - مسکو در تحولات اين کشور شد و تحکيم جايگـاه ايـران در موازنه قدرت منطقه اي را به دنبال داشت (نوازني و ديگران ، ١٣٩٤: ١٧).
براين اسـاس ، همچنـان کـه در نمودار شماره ٦ نشان داده شده است ، در شرايطي که اوضاع سياسي کشورهاي منطقـه بعـد از پشت سرگذاشتن امواج بهار عربي روبه بهبود بود نيز امتيازات محور تهديد-فرصت بعد سياسـي جايگاه ايران نسبت به رقبا طي سال هاي ١٣٩٤ و ١٣٩٥ افزايش يافت و حتي افزايش فشارهاي بين المللي و خروج آمريکا از برجام نيز آن را به سطح قبل از توافق برنگرداند: (به تصویر صفحه رجوع شود) نمودار ٦.