چکیده:
نشان .....موسوم به چلیپای شکسته و گردونه مهر، سز نقش مایه های اصیل و دیرینه هنر ایران است این نشان را از آن رو گردونه مهر می نامند که مهر می نامند که به آیین مهر پرستی تعلق دارد ودر متون مقدس نیز مهر سوار بر گردونه ای وصف شده است . صلیب یا چلیپای شکسته با قدمتی نزدیک به هفت هزار سال نخستین بار در خوزستان یافت شد . معادل لاتین آن، واژه سانسکریت سواستیکا به معنی هستی خوب و نیکوست. صلیب پیشینه ای بسیار کهن تر از مسیحیّت دارد و به دوره های ابتدایی زندگی بشر باز می گردد . نمونههای بسیار کهنی از نقش مایة چلیپا از دوران هخامنشی ، اشکانی و ساسانی بر جای مانده است این نشان اسرار آمیز نماد صلح و آشتی ، خوشبختب نیروهای حیات بخش و در مانگر ، رفع چشم زخم،رفع گزند نیروهای اهر یمنی و شیطانی است.
خلاصه ماشینی:
صلیب شکسته، نماد آیین مهر دکتر فاطمه ماهوان 1 چکیده نشان موسوم به چلیپای شکسته و گردونۀ مهر، از نقشمایههای اصیل و دیرینۀ هنر ایران است.
چلیپای شکسته، گردونۀ مهر، مهرپرستی، صلیب گردونۀ مهر نشان / موسوم به چلیپای شکسته و گردونۀ مهر، از نقشمایههای اصیل و دیرینۀ هنر ایران است.
این نشان را ازآنرو گردونۀ مهر مینامند که به آیین مهرپرستی تعلق دارد و در متون مقدس نیز مهر سوار بر گردونهای وصف شده است؛ در کرده چهار مهریشت آمده که مهر بر گردونهای زیبا سوار است و همهگونه ابزار جنگی در گردونه دارد و فرشتگانی او را استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد.
کهنترین نقشمایههای چلیپای شکسته به سدۀ هشتم تا دوازدهم پیش از میلاد تعلق دارد که حاکی از قدمت این نقش در ایران است و نمونههای آن بر کاسۀ زرین با پیکره شیر (نماد آریایی)، مکشوف از کاوشهای سرداب کلاردشت و کاسۀ زرین تپۀ حسنلو با نقش چلیپا بر ران شیر مشاهده میشود (بختورتاش، 1351: 74-75).