چکیده:
سه موضوع کانونی در موضوع آموزههای اسلامی و حقوق بشر میتواند مورد توجه باشد: 1. حقوق بشرچیست؟ 2. نقد اسلام بر حقوق بشر کجاست؟ و 3. تبیین دیدگاه اسلام از حقوق بشر چگونه انجام میشود؟ روشن است که حقوق بشر در گذشتههای دور به دشواری میتوانست در مذاهب و ادیان ورود پیدا کند. (Tomuschat, 2008: 18) اسلام نیز به مانند همه دیگر مذاهب در آغاز از در آشتی با حقوق بشر هم نشین نشد. بسیار طبیعی به نظر میرسید که طرفداران حقوق بشر بتوانند احکامی مانند آزادی اندیشه، بیان، مذهب و نیز رویارویی با برده داری، شکنجه، مجازاتهای خشن و اعدام را به عنوان یک باور و ارزش جهانی گسترش دهند. از سوی دیگر، شماری از رهبران و علمای مذهبی ادیان گوناگون به جای ارایه روندهای بهتر برای زندگی افراد که درهرمذهب وجود دارد، با تاکید بر نقطههای تقابل به حقوق بشر تاختند. اینگونه شد که احکام مذهبی با حقوق بشر در ستیز قرار گرفت و برخی تقابل شریعت باحقوق بشر را مطرحکردند. این پژوهش در پاسخ به پرسش کلیدی چگونگی آشتی میان حقوق بشر و اسلام این فرضیه را مورد آزمون قرار میدهد که: جا به جایی تعامل شریعت اسلامی با آموزههای مدنی اسلامی در موضوع حقوق بشر کاهنده جنبههای سلبی ارتباط حقوق بشر و اسلام است. پژوهشگر در این زمینه از مطالعات شخصی و یافتههای آموزشی – پژوهشی خویش برای تنظیم این نوشتار بهره برده است.
خلاصه ماشینی:
آموزه هاي اسلامي و حقوق بشر دکتر مهدي ذاکريان * ديباچه براي آنها که از سالهاي دور درباره حقوق بشر مينويسند، آنها که دلبسـتگي ويـژه اي بـه باورهاي بومي و مذهبي اين سرزمين داشـته اند و نيـز تـلاش داشـته اند تـا آرزوي پيشـرفت کشور را با ايده ها و پيشنهادهاي خود پيوند زنند، نوشتن درباره اسلام و حقـوق بشـر بـراي آنها بسيار بسيار دشوار است .
آنگاه بـه يکبـاره انديشيدم که چند نفر در کشور ما اعلاميه جهانيحقوق بشر سازمان ملل متحد را خوانده انـد؟ اصلا چه اندازه از دانشگاهيان ما و به عبارتي دقيق تر چه ميزان از استادان دانشگاه و حـوزه ، با اعلاميه جهاني حقوق بشـر آشـنايند؟ و در پـي آن بپرسـيم از اسـتادان و نـه دانشـجويان رشته هاي جامعه شناسي، علوم سياسي، روابـط بـين الملـل ، اقتصـاد، علـوم تربيتـي و حتـي حقوق که چند بار اعلاميه حقوق بشـر را خوانده انـد و اصـلا آن را خوانده انـد؟ بـدتر از آن وضعيت نيروهاي نظامي و انتظامي، امنيتي و قضايي و نخبگان ابزاري و حکومتي اسـت کـه ممکن است نه تنها آن را نخوانده باشند که چه بسا شماري باشند که نخوانـده ، بـدان کينـه و دشمني نيز ميورزند.
ايـن پـژوهش در پاسخ به پرسش کليدي چگونگي آشتي ميان حقوق بشر و اسلام اين فرضيه را مورد آزمـون قرار ميدهد که : جابه جايي تعامل شريعت اسلامي با آموزه هـاي مـدني اسـلامي در موضـوع حقوق بشر کاهنده جنبه هاي سلبي ارتباط حقوق بشرو اسلام است .