چکیده:
حمایت از رونق کسب تجار به نوعی حمایت از اقتصاد یک کشور بوده و در شرایطی که تاجر در محل استیجاری به تجارت مشغول است، این حمایت اهمیت بیشتری می یابد؛ زیرا جمع میان دفاع از رونق کسب مستأجر با اطلاق مالکیت موجر، چالشبرانگیز خواهد بود. در حقوق ایران بر خلاف فرانسه، به طور مستقل از رونق کسب مستأجر حمایت نمیشود بلکه فقط مستأجری که دارای حق کسب یا سرقفلی باشد، میتواند عوض رونق کسب خود را دریافت نماید و اگر همین مستأجر، فاقد حق کسب یا سرقفلی باشد، هیچ گونه حمایتی از رونق کسب او به عمل نمیآید، حتی اگر دارای حسن شهرت قابل توجهی باشد اما در حقوق فرانسه، رونق کسب به عنوان یک مال قابل خرید، فروش، اجاره و وثیقه گذاشتن است. این مقاله درصدد اثبات این امر است که زمینهی حمایت از حقوقی مانند حق رونق کسب پیشتر از حقوق غرب در اسلام وجود داشته و با روش توصیفی و تفسیری تلاش شده است تا ضمن توصیف روند حمایت از رونق کسب مستأجر در حقوق ایران و فرانسه و تبیین ضرورت حمایت از این حق مالی در فقه، نظریهای که به موجب آن بتوان از رونق کسب مستأجر به طور مستقل حمایت نمود، بیان شود؛ نظریهای که مطابق آن، در صورت بهرهمندی موجر یا مستأجر جدید از رونق کسب، مستأجر سابق محق است که عوض رونق کسب خود را مطالبه کند.
خلاصه ماشینی:
به عنوان وجه افتراق نظریه ی حمایت از رونق کسب مستأجر با حق کسب می توان گفت ، رونق کسب مستأجر بر اساس تلاش ایشان به وجود می آید و از آن جا که حمایت از آن مستلزم ماندن مستأجر در عین مستأجره پس از اتمام مدت اجاره نمی باشد، با اطلاق مالکیت موجر منافاتی ندارد اما حق کسب یا پیشه یا تجارت که علی رغم رضایت موجر بر اساس حکم قانون و بدون توجه به وجود یا عدم حسن شهرت مستأجر برای ایشان به وجود می آید، مستلزم اعطای حق ماندن در ملک به مستأجر پس از اتمام مدت اجاره و برخلاف میل موجر می باشد و از این رو منافی اطلاق مالکیت موجر است .
در حقوق ایران ، سابقه ی حمایت مستقل از رونق کسب مستأجر وجود داشته است و این سابقه به دستورالعمل شماره ی ٢٢ تثبیت قیمت ها مورخ ١٣٢٢/٧/٢٣مربوط می شود؛ در آیین نامه ی مزبورآمده بود، اگر سابقه عمل یا نام مستأجر سابق دارای قیمت و اعتباری باشد که نتیجه ی آن عاید موجر گردد، موجر مکلف است برای قیمت اعتبار یا نام مستأجر سابق به میزانی که کارشناس معین خواهد کرد به مستأجر بپردازد اما در قوانینی که در سال های بعد به تصویب رسید، حمایت از رونق کسب مستأجر به طور غیر مستقیم صورت پذیرفت و رونق کسب مستأجر فقط در افزایش قیمت سرقفلی و حق کسب نقش داشت .