چکیده:
مطالعات علمی اولیه دربارة زنان و مردان در خانواده عموماً به مطالعة ساختار و کارکرد خانواده بهمثابة نهادی اجتماعی و نقشهای جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد میپرداختند، اما در دهههای اخیر، جامعهشناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است: تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان. این تحول فکری از دگرگونیهای عمیق در زندگی خانوادگی معاصر و تحول نقشهای زنان و مردان در خانواده ناشی میشود. جامعهشناسان و نظریهپردازان خانواده نظر به این دگرگونیها، و لزوم اتخاذ شیوههایی متناسب برای تحلیل پیچیدگی و تنوع شدید شکلهای خانواده در دنیای معاصر، ناگزیر به بازتعریف سرشت موضوعی خود شدهاند که این امر زمینه را برای ظهور حوزة جدید «جامعهشناسی صمیمیت» فراهم کرده است. تحول و چرخش مضمونی در جامعهشناسی خانواده و اتخاذ رویکردی نو به روابط صمیمی زنان و مردان میتواند واجد دلالتهای پژوهشی و سیاسی گوناگونی باشد. مقالة حاضر با مرور و تحلیل تحولات نظری در جامعهشناسی خانواده میکوشد بروز نوعی تحول مفهومیـ یا به تعبیری، ظهور مفهوم صمیمیتـ را در این حوزه برجسته کند و وضعیت کنونی دانش خانواده را در چالش با تحولات معاصر با رویکرد تحلیل انتقادی تشریح و تبیین کند.
خلاصه ماشینی:
چرخش مضمونی در تبیین روابط زن و مرد در خانواده : ظهور جامعه شناسی صمیمیت عباس لطفی زاده ١*، محمدجواد زاهدی ٢، فاطمه گلابی 3 چکیده مطالعات علمی اولیه دربارۀ زنان و مردان در خانواده عموما به مطالعۀ ساختار و کارکرد خـانواده بـه مثابـۀ نهـادی اجتماعی و نقش های جنسیتی زنان و مردان در آن نهاد می پرداختند، اما در دهه های اخیر، جامعه شناسی خانواده دستخوش نوعی تحول مضمونی شده است : تغییر تمرکز از نهاد خانواده به روابط صمیمی زنان و مردان .
جامعه شناسان و نظریه پردازان خانواده نظر به این دگرگونی ها، و لزوم اتخاذ شـیوه هـایی متناسـب بـرای تحلیل پیچیدگی و تنوع شدید شکل های خانواده در دنیای معاصر، ناگزیر بـه بـازتعریف سرشـت موضـوعی خـود شده اند که این امر زمینه را برای ظهور حوزۀ جدید «جامعه شناسی صمیمیت » فراهم کرده است .
Personal Relationships روابط نزدیک ١ به حوزۀ صمیمیت تغییر یافت [٤١، ص ١] و دانش خانواده کانون توجـه خـود را از بررسی ساختار و کارکرد خانواده به مطالعۀ موضوعاتی چون روابـط صـمیمی ، ازدواج ، عشـق ، زناشویی ، سکسوالیته (رابطۀ جنسی )٢ و روابط خانوادگی تغییر داد [٣٨].
در همین زمینه ، دگرگونی ها و تحولات معاصر خانواده را نیز بسیاری از نظریه پردازان بـه نیروهـای اجتماعی جامعۀ مدرن نسبت می دهند: فراینـد صـنعتی شـدن و سـرمایه داری ( ;١٩٣٨ ,Wirth ١٩٩٧ ,Illouz ;١٩٥٥ ,Parsons)، فـردی شـدن ( ,Beck-Gernsheim &Beck ;١٩٧٧ ,Stone ١٩٩٥)، ســــنت زدایــــی (١٩٩٥ ,Beck-Gernsheim &Beck ;١٩٩٢ ,Giddens)، دگرجنس گراهنجاری (١٩٩٦ ,Richardson ;١٩٧٢ ,Firestone) و جنبش فمنیسـم ( ,Castells ٢٠١٠ ,١٩٩٧).