چکیده:
مهدویت از آموزههای معروف و معتبر در اسلام است. اعتقاد به ولادت امام مهدی بهعنوان امام دوازدهم یکی از اساسیترین عقاید شیعه است. در میان موضوعات مرتبط با ولادت ایشان بحث از هویت مادر امام مهدی اهمیت ویژهای دارد. یکی از مستندات بیانگر این موضوع حدیث امام هادی در مورد جریان مادر امام قائم است. این حدیث در سه کتاب دستاول شیعه آمده است. این تحقیق با بررسی اعتبار این سه کتاب و سند آنها نشان میدهد در میان این سه کتاب دو کتاب کمالالدین شیخ صدوق و غیبت شیخ طوسی معتبرند؛ اما اعتبار کتاب دلائل الامامه طبری قابلاثبات نیست. در میان دو کتاب معتبر نیز سند روایت کتاب کمالالدین معتبر نیست؛ اما سند کتاب غیبت شیخ طوسی صحیح است. از این رو میتوان گفت حدیث امام هادی که جریان رومی بودن ملیت مادر امام زمان و به اسارت درآمدن ایشان را بیان میکند در کتابی معتبر و با سندی صحیح به ما رسیده است و جریانی معتبر است.
خلاصه ماشینی:
برخی کتابها بهصورت ویژه به بحث از مادر امام عصر( پرداختهاند که همگی کتابهای عمومی هستند و وارد مباحث سندی نشدهاند؛ در سالهای اخیر به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتابی با عنوان پژوهشی نو درباره مادر امام عجلاللهتعالیفرجهالشریف نوشته ناهید طیبی منتشر شده که به سند روایت امام هادی علیهالسلام پرداخته است؛ اما این کتاب نیز تنها به بررسی دو راوی آخر حدیث پرداخته است و به راویان دیگر سند اشارهای نکرده است.
راوی سوم: احمدبن طاهر القمی شیخ صدوق از این راوی نیز تنها در کتاب کمالالدین از طریق نوفلی و وشاء سه حدیث نقل کرده است.
(طوسی، 1420ق: 390، شماره 599) مرحوم نجاشی (متوفای 450 قمری) شاگرد دیگر ابن غضائری که کتاب خود را بعد از شیخ طوسی نوشته بهطور کامل غالی بودن وی را رد کرده است.
(ابن داود حلی، 1342ش: 541) علامه حلی (متوفی 726 قمری) نیز نام وی را در قسمت دوم کتاب رجالش که مخصوص راویان ضعیف است (حلی، 1411ق: 197) 5 میآورد و همان کلمات شیخ طوسی و مرحوم نجاشی را نقل میکند و توقف در احادیث وی را اختیار میکند و میگوید: «و الذی أراه التوقف فی حدیثه».
سخن نویسنده کتاب پژوهشی نو درباره مادر امام عجلاللهتعالیفرجهالشریف نیز که با تفصیل بیشتری معمر بودن وی را رد کرده است (طیبی، 1392ش: 60) و بر این اساس پذیرفتن ملاقات ابوالمفضل شیبانی (در سند شیخ طوسی) را با محمد بحر سخت دانسته است (طیبی، 1392ش: 65) باطل خواهد بود.