چکیده:
دریانوردی فنی است ماهیتا بینالمللی و به همین سبب لغات و اصطلاحات آن نیز ممکن است از یک سوی زمین بهواسطة دریانوردان به سوی دیگر آن سفر کند. پارهای از لغات و اصطلاحات دریانوردی مسلمانان، که از سالها قبل موضوع تحقیق محققان بوده، فارسی یا ایرانی است و همین باعث شده این شعبه از مطالعات در تحقیقات لغوی و زبانی فارسی و ایرانی هم حائز اهمیت باشد. اصل بعضی از این کلمات نیز، چنانکه در تحقیقات پیشین معلوم شده، در زبانهای هندی است و حاصل مراودات ایرانیان و عربها با آن سرزمین بوده است. تعیین اینکه این کلمات بهواسطة زبانهای ایرانی به عربی راه یافته یا مستقیما وارد عربی شده، در نبود اسناد، همیشه آسان نیست و گاهی فقط بعضی قراین آوایی ممکن است به کمک آید. این مقاله جستجویی است مجدد در اصل و معنای بعضی از این لغات و اصطلاحات و در آن کوشش شده است که ضمن تصحیح بعضی آراء محققان پیشین، شرح لغوی دقیقتری دربارة نام بعضی کشتیها و قایقها و لغات دریانوردی دریاهای جنوب ایران بیاید.دریانوردی فنی است ماهیتا بین المللی و به همین سبب لغات و اصطلاحات آن نیز ممکن است از یک سوی زمین به واسطه دریانوردان به سوی دیگر آن سفر کند. پاره ای از لغات و اصطلاحات دریانوردی مسلمانان ، که از سال ها قبل موضوع تحقیق محققان بوده ، فارسی یا ایرانی است و همین باعث شده این شعبه از مطالعات در تحقیقات لغوی و زبانی فارسی و ایرانی هم حائز اهمیت باشد. اصل بعضی از این کلمات نیز، چنانکه در تحقیقات پیشین معلوم شده ، در زبان های هندی است و حاصل مراودات ایرانیان و عرب ها با آن سرزمین بوده است . تعیین اینکه این کلمات به واسطه زبان های ایرانی به عربی راه یافته یا مستقیما وارد عربی شده ، در نبود اسناد، همیشه آسان نیست و گاهی فقط بعضی قراین آوایی ممکن است به کمک آید. این مقاله جستجویی است مجدد در اصل و معنای بعضی از این لغات و اصطلاحات و در آن کوشش شده است که ضمن تصحیح بعضی آراء محققان پیشین ، شرح لغوی دقیق تری درباره نام بعضی کشتیها و قایق ها و لغات دریانوردی دریاهای جنوب ایران بیاید
خلاصه ماشینی:
درباره چند لغت و اصطلاح دریانوردی فارسی و عربی سید احمد رضا قائم مقامی استادیار فرهنگ و زبان های باستانی ایران ، دانشگاه تهران چکیده دریانوردی فنی است ماهیتا بین المللی و به همین سبب لغات و اصطلاحات آن نیز ممکن است از یک سوی زمین به واسطۀ دریانوردان به سوی دیگر آن سفر کند.
ذکر این کلمه ای که در اطلس به املای نادرست اهورا ضبط شده در سفرنامۀ ابن بطوطه ، در هنگام سفر او به سند، آمده و او آن را با طریده ، که آن نیز نوعی کشتی جنگی بوده ، مقایسه کرده است (ابن بطوطه ، ٢: ٥٩٣؛ ٢-٣٤١ :٢٠٠٨ ,cf.
این کلمه در بعضی زبان های هندی به معنای «گهواره » و «صندلی» هم آمده و ظاهرا از روی تشبیه کابین کشتی را در عربی بلنج خوانده اند، مخصوصا که همین کلمه در معنای «کجاوه » به بعضی زبان های اروپایی هم راه یافته است : palanquim در پرتغالی، palanquin در فرانسوی، palankeen و چند صورت دیگر در انگلیسی و Palankin در آلمانی، و اصل پالکی فارسی نیز همان است ( :١٠ ,cf.
آنچه مؤید گفتۀ اوست لفظ lagdo در پاپیروس های پهلوی است که به صورت dulqa به معنای «دلو، کوزه » و مانند آنها وارد سریانی هم شده و حتی اگر در اصل نیز، چنانکه بعضی محققان گمان برده اند، لغت ایرانیالاصل نباشد، باز در فارسی میانه استعمال داشته است (١٤٩ :٢٠٠٨ ,cf.