چکیده:
از مهمترین ودشوارترین آزمون های الهی پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله که مردم با آن روبرو شدند، پذیرش ولایت و امامت امیر مومنان علیه السلام بود. امامت از مسائل اعتقادی ابلاغ شده از سوی پیامبراسلام صلی الله علیه و آله در طول مدت رسالت ایشان بود که از یوم الدار یعنی همان روز آغازین تبلیغ اسلام که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله حضرت علی علیه السلام را به عنوان وصی خود معرفی نمود، تا روز غدیر که از مسلمانان بر آن بیعت ستاند، همواره مورد اهتمام آن حضرت بود و بعد از ایشان نیز به عنوان اصلی اعتقادی در میان امامیه مطرح و ممیز شیعه از پیروان مکتب خلفا بوده است. اعتقاد به امامت اوصیای معصوم علیهم السلام ، نخستین رکن ولایت باوری و محور اصلی تفکر شیعه به شمار می رود. حافظ رجب برسی از عالمان شیعه ی سده های میانی مکتب حله است. او خود را معتقد به اعتقادات مشهور امامیه و طریقش را «نمط اوسط» و جدا از افراط و تفریط دانسته است. برسی با طرح روشمند مباحث اعتقادی و بویژه امامت کوشید نیازهای عصر خویش را پاسخ دهد. در مقاله پیش رو برآنیم تا دیدگاه او را در حوزه امامت با تکیه بر کتاب «مشارق انوار الیقین فی حقایق اسرار امیر المومنین علیه السلام » بر اساس مباحثی که متکلمین شیعه در بحث از مسئله امامت در دو بخش امامت عامه وخاصه مطرح نموده اند، بررسی وتحلیل نماییم.
خلاصه ماشینی:
امامیه معتقدند امامت و خلافت منصبی الهی است و برخورداری امام از صفاتی چون علم و عصمت برای تبیین، حفظ ودفع شبهات از دین لازم وضروری است، و از آنجا که این صفات باطنی هستند و برای کسی جز خدای متعال اطلاع از این صفات باطنی ممکن نخواهد بود، از این رو امام و رهبر جامعه اسلامی باید از سوی خدای متعال تعیین شود ومعرفی و شناساندن او توسط پیامبر( به مردم ابلاغ گردد (حلی،1408ق،343).
1-3-10ولایت تکوینی و تشریعی امام خلق و تدبیر امور همه موجودات جهان منحصرا از آن خداست« الا له الخلق و الامر »(الاعراف:54) اما چون سنت خداوند متعال بر این استوار است که تدبیر امور عالم را در عرصه های تکوین و تشریع، از راه وسائط و اسباب آنها انجام دهدابی الله ان یجری الاشیاء الا باسباب (کلینی،1407ق،1: 183) واسباب عادی و مقدمات آن را نیز فراهم کنداذا اراد الله امرا هیا اسبابه (مجلسی،1403ق،58: 154)تفویض نیز در گردونه اسباب و مسببات، معنا می یابد، این معنا از تفویض، از مصادیق ربوبیت الهی در نظام کلی اسباب و مسببات شمرده می شود.
1-11 تصریح پیامبر اکرم( به امامت امام علی( و اهل بیت( از نظر شیعه، چون امام دارای مقام عصمت، پسندیده ترین افراد نزد خداوند و داناتر از همگان به شریعت است و این سه برای هیچ کس جز خداوند آشکار شدنی نیست، بنابراین بر خداوند است کسی را به پیامبرش معرفی کند که دارای این معیارهاست وپیامبر نیز مردم را از وی، آگاه گرداند، که از آن به «نص» تعبیر می شود.