چکیده:
قرآن کریم معجزه جاویدان پیامبر خاتم، آینه تمام نمای زندگی بشریت است، در آیات سورهی یوسف، نمایی از زندگی حضرت یوسف، به نمایش درآمده که به دلیل امکان رجوع ضمیر"تأویله" به مرجعهای مختلف، چالشهایی را در میان مفسران بزرگ برانگیخته است. پژوهش حاضر بر آن است به بررسی واژههای تأویل، اعجاز و تحلیل سیاق آیه و نقد و بررسی دلایل مفسران، ترجیح نظریه اعجاز را واکاوی نماید، از آنجا که برخی مفسران ضمن ارجاع ضمیر«ه» در کلمه "تأویله" به طعام، معتقد به اعجاز حضرت یوسف(ع) و ادعای نبوت او هستند. بعضی دیگر، ضمیر را به خواب و رؤیا برگردانده و سخن حضرت یوسف(ع) را وعده به تسریع در اجابت حاجت میدانند و مدعی هستند که هیچ اعجازی در این آیه رخ نداده است. براساس یافتههای به دست آمده در پژوهش، دلایل مخالفان اعجاز در این آیه، قابل پذیرش نیست، لذا با توجه به سیاق آیه که سخن از پیامبری یوسف(ع) است؛ اعجاز دیگری از حضرت یوسف(ع) ثابت شده و اشکالات وارد به برخی از تفاسیر و بسیاری از ترجمههای قرآنی، نمایان میشود
خلاصه ماشینی:
با جمعبندی رأی مفسرین در این باب، دو نظریه به دست میآید؛ برخی از مفسرین بر نشان دادن معجزه در تعبیر خواب توسط حضرت یوسف (ع) تأکید میکنند که بنابر این نظر نبوت وی در آن مقطع زندگی نیز ثابت میشود و برخی با بیان دلائلی بر عدم اعجاز و معجزه نبودن سخن اصرار دارند اما به نظر میرسد در راستای مسئولیت بزرگی که بر عهده پیامبران الهی گذاشته شده است، همچنین با شواهد و قرائنی که در همین آیه وجود دارد، نظریه اعجاز، بر نظریه مخالف آن، برتری دارد.
پارهای از مفسران قرآنی در تحقیقات خود، کمتر به پردازش مرجع ضمیر و ابعاد آن توجه نشان دادند؛ خصوصا زمانی که مبانی تحلیلی و تفسیری آن را مورد واکاوی قرار دادهاند؛ یکی از این جنبهها، بررسی دلالت مرجع ضمیر در واژه تأویله در آیه 37 سوره یوسف است که روشن میسازد دقیقاً منظور گوینده از ضمیر متصل (ه) در اسم تاویل چیست و مرجع اصلی آن کدام است؟ اهميت مرجع ضمير در تبيين منظور آيات قرآن كريم عموماً و تفسير ضمير «ه» در تأويله از اهميت ويژهاي برخوردار است، لذا ضروري به نظر ميرسد؛ ضمن تبيين معناي لغوي واژگان و بررسي سياق آيات در تفسير، اهداف مورد نظر آيات حاصل گردد، چرا كه معنا و مفهوم آيات به الفاظ و ظرافتهاي زباني بستگي دارد.