خلاصه ماشینی:
"از آنجا که هم اجمال و هم عبارات زیبای مقالهء مذکور بلا شبهه در اذهان غیر مجرب القای شبهاتی میکند که به جهات اعتقادی ایشان مضر است، بنابراین با استعانت از حضرت حق و اولیای مقرب درگاهش محمد و آل او-صلوات الله علیهم-کلام را از رکن اساسی مقاله شروع میکنیم: *** (به تصویر صفحه مراجعه شود) فصل 1:فهم شریعت و فهم طبیعت گفتیم رکن اساسی مقاله عبارت از این نکته است که همهء معارف بشری در تحولند و هر تحولی که در نقطهای از معارف روی دهد همهء نقاط دیگر را نیز متحول میسازد،معرفت دینی هم به حکم اینکه جزئی از کل معرفت بشری است دستخوش این تحول است،و بعد از بیان این ارتباط در جایی میگوید«...
و بالجمله غرض ما در این فصل بیان کیفیت صحیح نزدیک شدن به مرادات شارع است و گفتیم دخل مباحث فلسفی یا علمی در کف مرادات شارع-در موارد تعارض-جز در موارد ثبوت یک نظریهء قطعی نیست و براین اساس اکثر نظریات علمی و فلسفهء تجربی از حیطهء دخل در کشف مرادات شارع خارج میشود چژون از قطعیت و ثبوت تام برخوردار نیستند-حتی در نظر متمسکین به آنها-و مواردی که نظری فلسفی یا غیره به نحو قطع دعوای اثبات نکتهای برخلاف ظاهر کلام شارع دارد البته باید مورد تحقیق و تتبع قرار گیرد و این نکتهای نیست که از نظر متتبعان و دانشمندان اسلامی پوشیده مانده باشد،و به این ترتیب این نظریهء مقاله که معرفت دینی به طور اعم بر سایر معارف در علوم تجربی و فلسفی و انسانشناسی و غیره مبتنی است رد و ابطال میگردد."