چکیده:
فضاهای شهری صحنههایی هستند که فعالیتهای عمومی زندگی شهری در آنها رخ میدهد. احتمال وقوع جرم در فضاهای بیدفاع شهری یا جرمزا، بهدلیل امکانپذیرنبودن رؤیت بصری، بیشتر است. پژوهش حاضر، که در محله نواب تهران در پاییز سال 1393 صورت گرفته است، از نوع کیفی و بهروش نظریة مبنایی است. دادهها از مسیر مشاهدة میدانی و مصاحبة عمیق با 30 نفر از افراد بالای 25 سال (زنان خانهدار لیسانس و دیپلم، زنان و مردان کارمند و کسبة محل، نگهبان بوستان محله، رئیس سرای محله، رانندگان تاکسی و دیگر افراد مطلع دربارة موضوع) در محلة نواب جمعآوری شده است. بهدنبال پاسخ به این پرسشهای کلی که ساکنان این محله چه وضعیتی دارند، چه راهکارهایی برای بهبود وضعیت زندگی آنها با مشارکت زنان محله تصورپذیر است و آسیبهای اجتماعی موجود، به چه اختلالاتی در کارکرد خانوادهها انجامیده است، سه مقولة "امنیت اجتماعی، بهخطرافتادن بهداشت خانواده (روانیـجسمی) و اختلال در کنشهای سازندة اجتماعیـفرهنگی" بهمنزلة مقولات برجسته استخراج شدند. مطابق نتایج، زنان محله مشارکت خود را بینتیجه یا همراه با نتایج کوتاهمدت در بهبود وضعیت محله دانستند، آسیبها به ایجاد نظمی جدید منجر شده بود که هردو گروه بزهکاران پراکنده در محله و آسیبدیدگان را به واکنشهای اغلب طعنهآمیز درقبال نظام برنامهریزی و نظارت جامعه واداشته بود. دستاورد نهایی کاربردی پژوهشگر در میدان تحقیق، شکلگیری فضای تملک مقطعی فضا بهدست زنان محله بود، که این مشارکت متداوم دیده نشد و زنان ساکن این محدوده مشارکت اجتماعی مداوم را بینتیجه، طنزآلود و حتی خطرناک ارزیابی کردند. درخلال تحقیق، توصیفی که در سطحی بالاتر دربارة وضعیت کلی فرهنگیـاجتماعی زنان و خانوادههای ساکن برجهای نواب درمعرض آسیبهای متعدد حاصل شد، "تقابل کارناوالی در فضای شهری" نام گرفت.
خلاصه ماشینی:
با توجه به اینکه در برخی مناطق و نواحی شهر تهران ، به منزلۀ کلان شهر، مواردی مانند تأمین نشدن امنیت اجتماعی یا رفت وآمدهای آزادانۀ بزهکاران و ازطرف دیگر، پدیده هایی مانند فقدان امکانات تفریحی برای گذران فراغت خانواده ها دیده می شود، نیز به دلیل بافت سنتی ، در بیشتر این گونه مناطق که زنان و کودکان خانواده ها در محل سکونت خود تردد دارند و شاید درصد کمتری از این زنان شاغل باشند، بیشترین آسیب ها از گسترش پدیده های ناامنی اجتماعی گزارش می شود.
در جامعۀ هدف این پژوهش ، یعنی محدودٔە برج های نواب و ساکنان برج ها و اطراف آنها، ناهنجاری های اجتماعی به صورت اقدامات مجرمانۀ علنی گسترش یافته است ؛ مانند خریدوفروش مواد در محل های عبورومرور دانش آموزان دبیرستان محله و سرای محله ، که بیشتر زنان خانه دار به آنجا رفت وآمد دارند؛ ایجاد صحنه های نامناسب ازنظر تأثیر منفی در جامعه پذیری فرزندان خانواده های ساکن در اطراف مدرسه ؛ ناامن بودن مکان های تفریحی و بوستان ها، چه ازنظر محیط تردد و چه ازنظر وجود ابزار نامناسب و آسیب زننده برای بازی کودکان ؛ و نمودهای ظاهری فقدان امنیت اجتماعی ، بهداشتی و اختلال در کارکردهای خانواده ها.
فضاهای عمومی مانند بوستان ها و خیابان ها ازجمله محیط های جذاب شهری هستند که وقتی ، به دلیل وقوع جرم ، به مکان های کسب غیرقانونی و آسیب زای اقتصادی همچون محل خریدوفروش مواد تبدیل شوند یا به دلیل خطرسازبودن ، از وسائل تفریحی و ورزشی و بازی کودکان نتوان استفاده 124 کرد، این احتمال وجود دارد که نابهنجاری های موجود در خانواده و مشارکت اجتماعی خانواده ها بیشترین آسیب ها را درپی داشته باشد؛ به ویژه برای زنان این خانواده ها که غالبا خانه دارند و معمولا از محله خارج نمی شوند.