چکیده:
تبیین هدف کلی سوره و کشف محور اصلی سورههای قرآن یکی از مباحث مهم در تفسیر آنهاست که از دیرباز مورد توجه اندیشمندان اسلامی قرار گرفته است. مطالعه حاضر با رویکرد کشف غرض سوره مریم، سعی در یافتن الگویی برای تبیین غرض اصلی سورههای قرآن کریم دارد. در این راستا، این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی، ابتدا دیدگاههای مفسران درباره هدف سوره مریم را مورد بازخوانی قرار داده است. در ادامه با بررسی سیاق سوره و ارکان آن، محور اصلی سوره مریم تبیین و تحلیل شده است. مهمترین یافتههای این مطالعه از رهگذر سیاق سوره مریم این است که هدف این سوره، «رحمت الهی» با زیرمجموعههای «عبودیت» و «بشارت و انذار» است که با سیاق مجموعه آیات سوره هماهنگی دارد. در حقیقت مضمون اصلی سوره بدین گونه است که با رحمت آغاز شده و در آیات پایانی، بشارت و انذار بیان شده و در آیات میانی سوره، عبودیت خداوند راه رسیدن به سعادت معرفی شده است. این محور با معیارهای درونی شناخت محور سوره مریم نیز هماهنگ است. ارتباط آغاز و پایان سوره، اسماء الحسنی، کلمات پرتکرار و تککاربرد و داستانهای سوره، مهمترین معیارهای کشف محور سوره مریم است که با مجموعه سیاق و مضامین آن نیز منطبق است.
خلاصه ماشینی:
نقش سياق و عناصر درون متني * در کشف غرض سوره مريم 1 فرشته معتمد لنگرودي (نويسنده مسؤول ) 2 بيبي سادات رضي بهابادي چکيده : تبيين هدف کلي سوره و کشف محور اصلي سوره هاي قرآن يکي از مباحث مهم در تفسير آنهاست که از ديرباز مورد توجه انديشمندان اسلامي قرار گرفته است .
١. تعلق انسان به خانواده و فرزندان صاحب تفسير من هدي القرآن بعد از آنکه موضوع اصلي سوره مريم را بحث در وابستگي انسان به خانواده و فرزندان دانسته ، تصريح ميکند: «اين موضوع از دو جهت در خور ملاحظه است : نخست : اسلام انسان را ملزم ميدارد که رابطه اش با طبيعت در محدوده رابطه اش با خداوند جاي داشته باشد؛ زيرا رابطه با خداست که اعمال آدمي و رفتار و گرايش هاي او را تحت ضابطه درميآورد ...
صاحب تفسير من وحي القرآن نيز معتقد است غرض سوره مريم همانند غرض سوره هاي مکّي، بر روي عقايد انسان متمرکز است که اين غرض به وسيله اسلوب بشارت و انذار افاده ميشود (فضل الله ، ٨/١٥).
١. آيات ابتدايي و پاياني سوره سوره مريم با آيه ﴿ذکرُ رحمت رِّبک عبده زکَرِيا﴾ (مريم /٢) شروع شده که به نظر ميرسد رحمت الهي به بنده اش زکريا ناشي از عبوديت آن حضرت بوده است و واژه «رحمت » نقش کليدي در محور اين سوره دارد.
در داستان هاي سوره مريم در ابتداي پنج آيه ، عبارت «وَ اذکر في الکتاب » به کار رفته و اهتمام ويژه اي به آن شده که مقصود از اين عبارت در همه آنها قرآن است (طبرسي، ٨٠٢/٦؛ طوسي، ١١٤/٧؛ طباطبايي، ٣٤/١٤).