چکیده:
انسان موجودی اجتماعی است. بر همین اساس، بسیاری از اهداف جامعهٔ اسلامی در بستر جامعه و بر پایهٔ تعامل و ارتباط شایستهٔ انسانها محقق میشود. افراط و تفریط همواره معضلی در برقراری روابط اجتماعی بوده است. این مقاله میکوشد با توجه به سیرهٔ عملی پیامبرصلّی الله علیه و آله در روابط با زنان، به یک الگو دست یابد. روش تحقیق در این مقاله، مطالعات تاریخی است و شواهد از کتب تاریخی جمعآوری شده است. بررسی شواهد تاریخی نشان داد رفتار پیامبر صلّی الله علیه و آله بیانگر کوشش ایشان برای اصلاح تفکر جامعه دربارهٔ زنان و برگرداندن منزلت واقعی آنهاست. در روابط اجتماعی با زنان، توجه به انسانیت زن مهم است. رعایت کرامت، استقلال، عدالت و معرفت در رفتار پیامبرصلّی الله علیه و آله با زنان مشهود بود. همچنین، در حوزهٔ تفاوتهای زن و مرد، ارتباط پیامبر صلّی الله علیه و آله با زنان از یکسو عاطفی و منطبق با احساسات آنان و از سوی دیگر، بر پایهٔ عفت استوار بود. پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله به منزلهٔ انسان کامل، در روابط با زنان به هر دو بعد انسانی و احساسی آنها توجه میکرد و در حوزهٔ رفتار با زنان بهترین تعامل را داشت.
خلاصه ماشینی:
زن از برکت اسلام به مقامى رسید که دنیاى قبل از اسلام با همۀ قدمت خود نتوانسته بود چنین مقامى به او بدهد و اگر اکنون شاهد وضعیت مطلوبی برای زنان نیستیم، بدان دلیل است که شناخت درستی از منزلت زن وجود ندارد و دربارۀ این موضوع سلیقهای برخورد میشود (طباطبایی، 1374، ج 2، ص 414).
هدف از این مقاله، ترسیم وضعیت مطلوبی است که از رعایت اصول ارتباط با زنان بر اساس سیرۀ عملی پیامبر9حاصل میشود.
این مقاله در پی یافتن پاسخ این سؤال است: اصول تربیتی در برقراری ارتباط با زن در جامعه چیست؟ اسلام برای اجتماع و رسیدن به جامعۀ مطلوب اخلاقی اهمیتی زیاد قائل است و همچنین، نگاهی انسانی و متعالی به زن دارد.
ازاینرو، برای رسیدن به اهداف جامعۀ مطلوب در سطوح خُرد و کلان، بررسی ارتباطات انسانی در جامعه، بهویژه ارتباط زن و مرد، از نگاه اسلام و بر مبنای سیرۀ پیامبر9ضرورت دارد.
مطالعۀ دقیق تاریخ زندگانی پیامبر9و سیرۀ عملی ایشان برای رسیدن به دیدگاهی متعادل دربارۀ نحوۀ ارتباط اجتماعی مردان و زنان ضرورت دارد.
در این مقاله، برای شفافتر کردن نگاه انسانی به ارتباط و تعامل میان زن و مرد، اصول تربیتی حاکم بر روابط پیامبر9با زنان جامعه تحلیل میشود.
در برقراری ارتباط با انسانها و بهویژه زنان که در طول تاریخ به شخصیت و هویتشان کمتوجهی شده است، رعایت کرامت انسانی از ابتداییترین اصول است.
پیامبر9در جامعۀ اعراب که کمترین حقی برای زنان قائل نبودند، با این رفتار خود استقلال زنان را احیاء و با احترام به حق بیعت زنان، استقلال فکری آنها را در مسائل جامعه تأیید کردند.