چکیده:
با توجه به اینکه شعر غنایی نوعی شعر کوتاه و غیر روایی است که به بیان احساسات میپردازد، این سوال مطرح است که چگونه میتوان داستانهای بلند عاشقانه ادبیات فارسی را ذیل نوع ادبی غنایی جای داد. با بررسی داستانهای عاشقانه از منظر نقد نوع غنایی، این مطلب آشکار است که در داستانهایی که ماجرای عشقی برای گوینده مهمتر از ماجرای روایی است، وجوه مختلف بیان عاطفه بر اصل روایت سایه افکندهاست. بنابراین، وجههای گوناگون غنایی، مانند تغزّلی، مرثیهای، شکوائیهای، خنیایی و نیایشی همواره روایت را متوقّف کرده، به شعر صبغه غنایی دادهاست. در این مقاله، با تحلیل ساختاری این وجهها در داستان خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی، نشان داده میشود که چگونه وجههای مختلف احساس شاعر و شخصیتهای داستانی در متن مورد توجه قرار گرفتهاست. از این رو، خواننده این متون به جای مواجهه با تعلیق داستانی، بیشتر با توصیف جنبههای گوناگون عاطفه مواجه میشود. در این داستانها بهتر است اصطلاح «غنایی» با کاربردی وجهی به کار برده شود نه «نوعی».
خلاصه ماشینی:
تحلیل وجه های غنایی در داستان های عاشقانه (با تکیه بر خسرو و شیرین و لیلی و مجنون نظامی ) * امیدذاکری کیش استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ایران (تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٠٣/٠٤؛ تاریخ پذیرش : ١٣٩٦/٠٧/٢٢) چکیده با توجه به اینکـه شـعر غنـایی نـوعی شـعر کوتـاه و غیـر روایـی اسـت کـه بـه بیـان احساسـات می پردازد، این سؤال مطرح است که چگونه می توان داستان های بلند عاشقانۀ ادبیات فارسی را ذیل نوع ادبی غنایی جای داد.
در این مقاله ، با تحلیل ساختاری این وجه ها در داستان خسرو و شیرین و لیلـی و مجنـون نظامی ، نشان داده می شود که چگونه وجه های مختلف احساس شاعر و شخصیت هـای داسـتانی در متن مورد توجه قرار گرفته است .
بـا دقت در این متون به نظر می رسد که در برخی از این ها، اصل روایت مهـم تـر از ماجراهـای عاشقانه است ؛ به عنوان مثال در شاهنامۀ فردوسی، در بیان داستان خسـرو و شـیرین آشـکار است که شاعر نمی خواهد در روند روایت اصلی کـه بیـان پادشـاهی خسـرو اسـت ، تـوقفی ایجاد کند و جزئیات روابط عاطفی عاشق و معشوق را بیان نماید.
اما برخی از ویژگیهایی که در این داسـتان هـا بـه معشـوق نسـبت داده مـی شـود، در مقایسه با تغزل ها تازگی دارد: مبالغه : عنصر مبالغه و اغراق ویژگی اصلی حماسه است ، امـا بـه همـان میـزان کـه ایـن عنصر در حماسه کاربرد دارد، در شعر غنایی نیز دیده می شود.