چکیده:
متون ادبی و تاریخی را میتوان مهمترین ابزار شناخت سیمای زنان اقوام مختلف در ادوار گذشته دانست و یکی از کارکردهای دانش تصویرشناسی این است که میتواند تصاویر زنان را در این متون به صورت منظم و علمی طبقهبندی و تحلیل کند. از جمله متون ادبی که سیمای نسبتاً واقعی از زنان ارائه میکند سفرنامههاست و یکی از جامعترین این نوع ادبی در قرن هشتم سفرنامة ابنبطوطه است. در این مقاله، برآنیم که انواع تصاویر زنان را در این سفرنامه شناسایی و طبقهبندی کنیم. بر این اساس، نخست تصویر زنان پنج قوم ترک، مغول، ایران، چین و هند از سه منظر اوصاف ظاهری و آداب پوشش، ازدواج و حضور در فعالیتهای اجتماعی دستهبندی و تحلیل شدهاند و پس از آن نگرش ارزشگذارانة ابنبطوطه به هر تصویر بررسی شده است. نتیجة این پژوهش ضمن معرفی تصاویری جدید از زنان اقوام مذکور در سفرنامة ابنبطوطه تأیید این فرضیه است که پیشفرضهای مذهبی ابنبطوطه در نگرش ارزشی وی نسبت به زنان اقوام مختلف تأثیرگذار بوده است که به ترتیب در اقوام ترک و مغول، ایران و هند و چین خود را نشان میدهد.
خلاصه ماشینی:
تصویرشناسی زنان در سفرنامۀ ابن بطوطه احسان قبول ١*، عبدالله رادمرد٢، زهرا شریعت پناه 3 چکیده متون ادبی و تاریخی را می توان مهم ترین ابزار شناخت سیمای زنان اقوام مختلف در ادوار گذشته دانست و یکی از کارکردهای دانش تصویرشناسی این است که می تواند تصاویر زنـان را در ایـن متـون بـه صـورت مـنظم و علمـی طبقه بندی و تحلیل کند.
در حوزة تصویر زنان در آثار ادبی نیز، می توان به مقالات ذیل اشاره کرد: «تصویرشناسی زنان در سفرنامة ابن فضلان » نوشتة احسان قبول و همکاران که از نظـر روش و ساختار مقالة حاضر شبیه به این مقاله است [١٢]؛ «تصویر ایزدبـانوان در روایـت هـای داسـتانی بهرام بیضایی » از رقیه وهابی دریاکناری و مریم حسینی ؛ مقالة «تصویرشناسی زن وارگی در آثار لویی آراگون » اثر محمدتقی غیاثی و شقایق نادری مقام [١١]؛ مقالة «تصـویر ایـران و ایرانـی در سفرنامة ژان شاردن (تأملی در انگاره آفرینی و کلیشـه هـا در ذهنیـت سـفرنامه نـویس )» نوشـتة فرزانه علوی زاده [١٠]، مقالة «تصویرشناسی دیگری در ادبیات خودی با تکیه بر داستان خسـی در میقات از جلال آل احمد» نوشتة عبدالله آلبوغبیش [٢]، مقالة «تصویرشناسی ادیبان ایران از نگاه ادیبان عرب (مطالعة مورد پژوهش : صاحب بن عبـاد از نگـاه ابـن نباتـه ، سـعدی و شـریف رضی )» از زهرا افضلی [٤] و مقالة «تصویرشناسی ایرانیان در تاریخ هرودت » از احسان قبـول و مینا روان سالار [١٧].