چکیده:
یکی از کاربردی ترین موضوعات مهم مبحث نکاح، حق حبس زوجه است. که برای زوجه یک امتیازی در جهت استیفای مهر مهیا می شود که به موجب آن، زوجه حق دارد از عمل و وظایف زناشویی خود داری نماید، بدونه آنکه این عمل او نشوز محسوب شود و از این طریق زوج را در پرداخت مهر تحت فشار بگذارد. حق حبس علاوه بر اجماع فقها در نکاح که یک عقد معاوضی یا شبه معاوضی است و در حق حبس تفاوتی بین تمکین عام و خاص ندارد، و زن در صورت حال بودن مهر می تواند تا مهر به او تسلیم نشده است از ایفاء مطلق وظایفی که شرعا و قانونا در مقابل شوهر دارد امتناع نماید. در صورتی که مهریه زن عندالمطالبه باشد ، اعسار شوهر و عجز او مانع از استفاده زن از حق حبس نمی شود. اگر زن به میل و اراده خود بخواهد برای یکبار تمکین به معنای خاص کند دیگر نمی تواند از حق حبس خود استفاده نماید، حق حبس زن مختص به قبل از نزدیکی است و بعد از نزدیگی زن دیگر نمی تواند از حق حبس خود استفاده نماید.
خلاصه ماشینی:
از این رو، بر آن شدیم تا با نقد و بررسی مقررات قانون مدنی در خصوص حق حبس زوجه و تطبیق آن با مبانی فقهی ابهامات پیرامون آن پاسخ دهیم حال در این مقاله این سوال قابل تصور است: حق حبس در چه صورتی برای زوجه قابل تصور است؟ در صورت فراهم شدن حق حبس آثار آن چیست؟در پاسخ به قسمت اول سوال باید گفت: حق حبس در صورتی قابل تصور است که عقد نکاح دائم بین زوج و زوجه محقق شده باشد، مهریه زوجه باید حال باشد نه مؤجل و زوجه طبق ماده 1085 قانون مدنی قبل از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد میتواند تا مهر به او تسلیم نشده است، از ایفای وظایفی که در مقابل زوج دارد، امتناع کند، مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.
قانونگذار در ماده ۱۰۸۶ قانون مدنی اشعار میدارد: « اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمی تواند از حکم ماده قبل استفاده کند معذالک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد».
برابر ماده 1083 قانون مدنی مهر می تواند کلا یا جزئا حال یا به وعده باشد اگر مهر مدت دار باشد زمانی زوجه حق مطالبه آنرا دارد که مدت سپری گردد و چون از زمان عقد نکاح، زوج مجاز است که ایفای وظایف زناشویی را از زوجه طلب کند، زوجه نمی تواند از حق حبس خود استفاده کند.
برابر ماده 1086 قانون مدنی، چنانچه زوجه قبل از گرفتن مهریه به اختیار و اراده خود از زوج، تمکین خاص نماید، حق حبس وی ساقط گردیده و دیگر مجاز به امتناع از تمکین و سایر وظایف اگر زن قبل از اخذ مهریه به اختیار خود به ایفای وظایفی زناشویی که درمقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمی تواند ازحکم ماده قبل استفاده کند مع ذالک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.