چکیده:
غذا معانی گوناگونی در زندگی انسان دارد. غذاهای ملی و بومی اقوام و ملل مختلف حیات زیستی و فرهنگی آنان را به نمایش میگذارد. ترجیح طعم، ذائقه، شیوه تدارک و ابزار به کار رفته، آداب و رسوم و آیینهای تهیه غذا، پیچیدگیهای خاصی را در بستر فرهنگ نشان میدهد. که بازگو کننده شیوه اندیشه و سنن فرهنگی و اجتماعی آن ملتها ست. هدف این مطالعه بررسی غذا و نحوه تهیه آن در میان قوم مغول است و برای تحقّق آن، روش پژوهش توصیفی تحلیلی بکار رفته است. نتایج به دست آمده، نشان میدهد که تنوع قابل ملاحظه ای در مولفههای غذایی بومی، منابع غذایی و آیینهای تغذیه ای قوم مغول وجود داشته و منبع مهمی برای پایداری و انسجام اجتماع مغول بوده است. خوراک اصلی آنان در سازگاری با محیط و با توجه به رونق دامداری، گوشت و لبنیات بود و در نوشیدنی ها، شیر خصوصا به صورت تخمیر شده، مورد اقبال بوده است. مغولان از خوردن غذاهای سنگین پرهیز میکردند. مهمان نواز و در برابر گرسنگی متحمل بودند. البته عادات غذایی بر خلقیات مغولان نیز تاثیر داشته است. پس از ورود به ایران، از عادات غذایی ایرانیان تاثیر پذیرفتند و به خوردنی هایی غیر از گوشت و لبنیات رو آوردند.
خلاصه ماشینی:
خوراک اصلی آنان در سازگاری با محیط و با توجه به رونق دامداری، گوشت و لبنیات بود و در نوشیدنی ها، شیر خصوصا به صورت تخمیر شده ، مورد اقبال بوده است .
در وسط هـر یـورت اجاقی قرار داشت که روشن نگاه داشتن آن از اهمیت ویژه ای برخوردار و به معنای تداوم زندگی بـود و این تأثیر فرهنگ کهن ایرانی را میرساند که آتش در آن مقدس شمرده میشد و به واسطۀ ترکان اویغوری در میان مغول هم وارد شده بود.
49 گوشت حیوانات وحشی و شکار ١- اگرچه مغولان اسب هایشان را نمیخوردند ولی در مواقع خاص و بروز قحطیها و برخی مراسم مذهبی وقتی مجبور بودند اسب های پیر و گاهی جوان را برای خوراک استفاده میکردند.
موش خر ماها در فرهنگ مغولستان جایگاه خاصی داشتند یعنی هم منبع غذا بودند و هم منبـع خطـر به جز موش خرماه این اقل طاعون ، موش خرماها همواره قسمتی از خوراک تابستانی مغول هـا بوده انـد؛ از 64 گوشت کتف موش خرماها که با نام «گوشت انسانی» معروف است ، غذای لذیذی تهیه میشود.
تاریخ مغول در ایران ، ترجمه محمود میرآفتاب ، تهران : شرکت انتشارات علمی وفرهنگی، ص ٢٧٥.
تاریخ مغول در ایران ، ترجمه محمود میرآفتاب ، تهران : شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ٤٤١.
تاریخ مغول در ایران ، ترجمه محمود میرآفتاب ، تهران : شرکت انتشارات علمی وفرهنگی، ص ٤٠١.