چکیده:
یکی از تعابیری که در قرآن به کار رفته و از دیرباز مورد توجه مفسران و محققان بوده و در مورد آن نظریات مختلف ارائه شده است، موضوع هفت آسمان میباشد که به کرّات در قرآن به آن اشاره شده است این ظهور مکرر عبارت «هفت آسمان» در قرآن باعث شد که مترجمان و محققان تلاش کنند تا از مدتها قبل از آن به کاوش در مورد آن بپردازند.بنابراین، بسیاری از نظریه ها در مورد «هفت آسمان» مطرح شده اند تحتتاثیر نجوم در هر دوران بوده است. بر این اساس مقاله بر آن است که با استفاده از روش توصیفی و جمع آوری دادهها به صورت کتابخانهای، در یک فرآیند تدریجی به لحاظ معنای وضعی، مفهوم و معنای عرفی متداول در عصر نزول قرآن و پس از آن با نگرش فراگیر به کل متن قرآن، به تحلیل و بازیابی سبع سموات از دو دیدگاه تفسیری علامه طباطبائی و شیخ طنطاوی بپردازد. در خصوص بافت قرآن کریم باید گفت این واژه از نظر این دو دیدگاه تفسیر متفاوت پیدا میکنند. بر این اساس سبع سموات اشاره به تمامی گستره آسمانها است که یکی از آنها سماءالدنیا است.
خلاصه ماشینی:
»<FootNote No="105" Text=" سجده / 5"/> و یا نظیر بیان حضرت علی (ع) در نهجالبلاغه که میفرمایند: «ثم فتق ما بین السموات العلی، فملأهن اطوارا من ملائکته<FootNote No="106" Text=" دشتی، 1379: 34"/>؛ یعنی سپس خداوند سبحان، آسمانهای برافراشته را از هم گشود و میان آنها را از اقسام فرشتگان پرکرد»، بر اثر کثرت استعمال لفظ «سماء» و «سموات» در معنای آسمان معنوی، گاهی معنای مادی و معنوی آسمان چنان به هم نزدیک میشود که در آن واحد، هر دو معنا از آن اراده میشود مثل این جمله در دعای عشرات؛ لک الحمد عدد کل نجم و ملک فی السماء<FootNote No="107" Text=" قمی، 1379: 114"/>، که به وجود ستاره و ملائکه در آسمان اشاره کرده است و مراد، آسمان مادی و معنوی هر دو است.
آیه الله مکارم شیرازی: از آیات قرانی استفاده میشود که همة کرات و سیاراتی که مشاهده میشود، همه جزئی از آسمان اول هستند و شش عالم دیگر وجود دارد که از میدان دید ما و وسایل علمی کنونی ما، خارج هستند و این عوالم هفت گانه همان چیزی است که قرآن از آن به« سموات السبع » تعبیر کرده است.
گروهی از محققان که عقیده دارند مراد از هفت آسمان، اتمسفر زمین است این اشکال را مطرح کرده اند که خداوند در سورة نوح فرموده:« أ لم تروا کیف خلق الله سبع سماوات طباقا * و جعل القمر فیهن نورا و جعل الشمس سراجا؛ آیا ندیدید که خدا چگونه هفت آسمان را به طبقاتی (بسیار منظم و محکم) خلق کرد* و در آن آسمانها ماه شب را فروغی تابان و خورشید روز را چراغی فروزان ساخت؟» <FootNote No="127" Text=" نوح/ 15-16"/> که ماه و خورشید و خصوصا ماه در بخشی کوچک از فضا ( منظومه شمسی ) مصداق دارد و نمیتوان ماه را نور هفت آسمان ( با آن گستره ای که علامه توصیف نموده) دانست.