چکیده:
انس رابرت یاوس نظریّهپرداز آلمانی معتقد بود که تاریخ یک شاهکار ادبی تنها تاریخ خلق آن نیست، بلکه بخش مهمّی از تاریخ حیات آن متن وابسته به درجه مقبولیّت آن در سالهای پس از آفرینش آن است. بیشک نگریستن از این منظر به شاهکارهای ادب فارسی، میتواند فصلی تازه را در مطالعات تاریخ ادبیّات ایران باز نموده و منجر به پدید آمدن نسلی خواندتیتر از کتابهای تاریخ ادبیّات در ایران گردد. در جستار حاضر و با بهرهگیری از همین دیدگاه، بخشی از تاریخ شاهنامه در دهه نخست پس از پیروزی انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق نشان خواهیم داد چگونه شاهنامه که متنی پر اهمیّت و بازتابندة سیاست ناسیونالیسم باستانگرا در عصر پهلوی بود، با پیروزی انقلاب اسلامی برای مدّتی جایگاه خود را از دست داد و مورد بیتوجّهی قرار گرفت و چگونه پس از ده سال این متن ادبی به این دلیل که توانست آیینه بازتابندة ایدئولوژی حاکم بر ایران اسلامی پس از انقلاب باشد، مجدّدا مورد توجّه قرار گرفت. نیز خواهیم گفت که چگونه برپایی گنگرة جهانی شاهنامه در سال 1369 و نامگذاری آن سال به نام سال فردوسی از سوی یونسکو، نویدگر آغاز دورهای جدید در تاریخ حیات این شاهکار ادبی در دوران معاصر شد.
خلاصه ماشینی:
در شصت خورشیدی» نخبگان ادبی و شاهنامهپژوهان بیش از اینکه به پژوهش در مجلۀ تاریخ ادبیات (شمارۀ ۷۸/۳) شاهنامهبپردازند» در داخل و خارج از ایران به دفاع از حیثیت شاهنامه و فردوسی مشغول بودند تا بتوانند ارتباطی دوباره میان این متن و زندگی تودۀ مردم برقرار نمایند.
یا به جز چند بیت» توضیح دیگری برای تبیین این مطالب میتوان افزود؟ از داستانهای شاهنامه چگونه ولایت و نبوت استخراج ,۱۳۶۹ ۶۴) با اینهمه تلاش پورجوادی برای تطبیق شاهنامه با اعتقادات رایج و پسند سیاسی- اجتماعی روزگارش» جز اینکه زمینهساز آشتی سیاسیون و فضای فرهنگی کشور با فردوسی بودء نمایانگر قابلیت تازهای در شاهنامه برای برقراری گفتوگو با ایران دهۀ شصت خورشیدی نیز بود.
ک: شاملوه ۱۳۶۹الف و ج نیز مهاجرانی؛ ۱۳۶۹: مقدمه) همچنین شاملو در بخشی از سخنرانیاش در نقد سانسور گفت: «تو فقط زمانی میتوانی بدانی درست میاندیشی که من منطقت را با اندیشۀ نادرستی تحریک کنم»(شاملو۱۳۶۹الف: 16 و این شاید همان کاری بود که خود او بیآنکه بداند.
مهاجرانی که در آن زمان مشاور پارلمانی رییسجمهور وقت نیز بودء در سلسله مقالاتی که در روزنامۀ اطلاعات همان سال چاپ کرد و چندی بعد نیز در قالب کتابی کوچک با نام گزند باد در بیش از سه هزار نسخه منتشر نمودء به نقد و بررسی دعاوی شاملو در این سخنرانی پرداخت.