چکیده:
در قراردادهای معوض در صورت کوتاهی یکی از طرفین در انجام تعهد، نقض قرارداد محقق میشود. در اصول قراردادهای تجاری بینالمللی و کنوانسیون بیع بینالمللی کالا متعهدله تنها در صورت نقض اساسی قرارداد، حق فسخ دارد. اساسی بودن نقض، در مقررات اصول بستگی به نوع تعهد یا اهمیت آثار زیانبار ناشی از نقض دارد. اما در کنوانسیون بیع بینالمللی کالا نقض اساسی قرارداد صرفا به آثار زیانبار ناشی از نقض قرارداد بستگی دارد. در حقوق ایران مفهوم نقض اساسی وجود ندارد و ضمانت اجرای نقض قرارداد بستگی به موضوع قرارداد دارد. اگر موضوع قرارداد عین معین باشد، حسب مورد یکی از خیارات قانون مدنی اعمال میشود. اما اگر موضوع قرارداد عین کلی یا فعل یا ترک فعل باشد، متعهد الزام به اجرای عین تعهد میشود و در صورت عدم امکان الزام، متعهدله حق فسخ دارد. با توجه به برخی از مواد قانونی و آرای برخی از فقها میتوان همسو با مقررات اصول قراردادهای تجاری بینالمللی و کنوانسیون بیع بینالمللی کالا نظریه فسخ ابتدایی را پذیرفت. از این روی شناسایی حق فسخ ناشی از نقض اساسی قرارداد در حقوق ایران با اصول و مبانی قانونی و فقهی منافاتی ندارد. در بررسی تطبیقی نقض اساسی همواره دو اصل لزوم ایجاد تنوع در ضمانت اجراهای ناشی از نقض قرارداد و اصل احترام به تشخیص زیاندیده مورد توجه است. بنابر این در حقوق داخلی نیز باید این دو اصل مبنای اصلاح قوانین حاکم باشند.
خلاصه ماشینی:
اما اگر موضوع قرارداد عین کلی یا فعل یا ترک فعل باشد، متعهد الزام به اجرای عین تعهد میشود و در صورت عدم امکان الزام، متعهدله حق فسخ دارد.
در این تحقیق به بررسی نقض اساسی قرارداد در مقررات اصول قراردادهای تجاری بینالمللی و کنوانسیون بیع بینالمللی کالا و حقوق ایران میپردازیم و مفهوم، شرایط و آثار آن را بررسی میکنیم.
محرومیت اساسی از انتظارات قراردادی بند الف قسمت 2 ماده 1 ـ 3 ـ 7 اصول قراردادهای تجاری بینالمللی مقرر میدارد: «عدم اجرای تعهد باید طرف زیاندیده را به طور اساسی از آنچه بر طبق قرارداد مستحق بوده انتظارش را داشته باشد، محروم کند».
عدم اتکا به اجرای آتی تعهد در تعهدات اقساطی یا مستمر چنانچه آشکار باشد که نقض پیدا شده در یکی از وعدههای پیشین در کلیه وعدههای بعدی تکرار خواهد شد، طرف زیاندیده میتواند حتی در صورتی که نواقص موجود در وعدههای سابق به خودی خود حق فسخ قرارداد را به وی ندهد، باز هم بر اساس جزء اول بند 2 ماده 1ـ3ـ7 اصول به قرارداد خاتمه دهد.
جبران نقض قرارداد از سوی متخلف به استناد ماده 4ـ1ـ7 اصول قراردادهای تجاری بینالمللی در صورت نقض قرارداد، پیمانشکن میتواند اقدام جبرانی را از طریق اجرای تعهدش عملی سازد و مهلت اجرای تعهد را برای مدت کوتاه بیشتری تمدید کند.
اما اشتراک کنوانسیون بیع بینالمللی کالا با اصول قراردادهای تجاری بینالمللی این است که به محض وجود نقض اساسی از سوی متعهد، طرف مقابل حق دارد قرارداد را فسخ کند.