چکیده:
علینامه، منظومهای کهن، برجای مانده از قرن پنجم هجری، است که به سبک شاهنامه فردوسی، در دلاوریهای امامالمتقین حضرت علی (ع)، وقایع جنگهای صدر اسلام و دوران چهار و اندی سال خلافت ظاهری آن حضرت (ع)، در 11220 بیت در بحر متقارب، به نظم در آمده است. این منظومه، با اسلوبی کهن، نخستین تجربه شعر حماسی شیعه امامیه اثنیعشری است، که هم از نظر قدمت تاریخ حماسههای شیعی و هم از نظر در برداشتن نوادر لغات و ترکیبات فارسی کهن، در کمال اهمیّت است و تاکنون گمنام مانده و در کتب تاریخ ادبیات فارسی به آن اشارهای نشده است. در این نوشتار، بخشی از منظومه علینامه که در نقل وقایع حضور حضرت اباعبدالله الحسین (ع) در رکاب حضرت امیرالمومنین (ع)، در جنگ جمل (نبرد با ناکثین)، میباشد، پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
امام حسین(ع)، علینامه، ربیع، علی بن ابیطالب (ع)، جنگ جمل، نسخ خطی 1ـ مقدمه در دیداری که پژوهشگر توانا، استاد رسول جعفریان با مرجع عالیقدر جهان تشیع، حضرت آیتالله العظمی سیدعلی سیستانی مد ظله العالی داشتهاند، در تقدیر از احیای علینامه و مقدمه مفید استاد شفیعی کدکنی بر چاپ برگردان اثر، ضمن اظهار شگفتی از سرودن علینامه (حدود 50 سال پس از سرایش شاهنامه)، فرموده بودند: <من کتاب زیاد میخوانم، اما کتاب علینامه مرا زنده کرد؛ چنین کتابی بعد از پنجاه سال از تألیف شاهنامه بسیار اعجاب دارد>.
از سراینده آگاهی زیادی در دست نیست؛ وی در سال 420 زاده شده و این منظومه را احتمالا در محدوده خراسان (بر اساس بیت 3091) و شاید هم ناحیه بیهق، سروده و به یکی از اشراف سادات معاصر خود، یعنی علی بن طاهر عریضی حاکم سبزوار </من کتاب زیاد میخوانم، اما کتاب علینامه مرا زنده کرد؛ چنین کتابی بعد از پنجاه سال از تألیف شاهنامه بسیار اعجاب دارد> تقدیم کرده است.
باید افزود نسخه از آنجا آغاز میشود که سراینده میگوید: امت در مسأله جانشینی </علینامه، یک حماسه منظوم پارسی در مناقب و مغازی امام علی بن ابیطالب علیهالسلام از قرن پنجم هجری، یعنی حدود نیم قرن بعد از نشر شاهنامه فردوسی و با اسلوبی کهن و نوادری از لغات و ترکیبات است که گاه در فرهنگها، شواهد آن را به دشواری میتوان یافت> رسول خدا صلی الله علیه و آله، دو گروه شدند: جمعی طرفدار نص شدند و جمعی طرفدار اختیار.