چکیده:
مستفاد از ادله فقهی، لزوم رعایت شان و آبروی افراد است و تفاوتی میان متهم و غیر
متهم، مومن و مسلمان،مسلمان و غیر مسلمان تحت شرائط ذمه و معاهده نیست. این
مقاله پس از نقل و بررسی ادله فقهی دراین مسئله به صوری از موارد تزاحم مصالح فرد و
جامعه در این خصوص اشاره می کند.
خلاصه ماشینی:
آیه غیبت برای بیان لزوم رعایت آبروی افراد و حرمت هتک آن از آیه 12 سوره حجرات استفاده شده است: یا أیها الذین آمنوا اجتنبوا کثیرا من الظن إن بعض الظن إثم ولا تجسسوا ولا یغتب بعضکم بعضا أیحب أحدکم أن یأکل لحم أخیه میتا فکرهتموه واتقوا الله إن الله تواب رحیم؛ ای کسانی که ایمان آوردهاید از بسیاری از ظنها اجتناب کنید؛ چون بعضی از ظنها گناهاند؛ و تجسس نکنید و بعضی از شما از بعضی دیگر غیبت نکند.
در تفسیر نمونه هم از این آیه برای اثبات لزوم رعایت حرمت آبروی مؤمن استفاده شده است.
احتمال دارد این معنا در روایات غیر فقهی رواج داشته باشد؛ اما از مطالب تفسیری بعضی از آیاتی که در آنها ایمان آورده شده و نیز از کلمات فقها به دست میآید که در زمان نزول آیات، کلمه مؤمن مرادف مسلم و ایمان مرادف اسلام بوده و بعد از زمان امیر المؤمنین (ع) برای شیعه به کار رفته است.
قدر متیقن از لفظ مؤمن با توجه به اینکه در مباحث فقهی معمولا باید ادله بحث از اتقان کافی برخوردار باشند، ممکن است کسی در مورد اطلاق مؤمن بر خصوص شیعه در روایات فقهی تشکیک کند و این احتمال برای او باقی باشد که منظور از ایمان در این روایات مطلق ایمان است که شامل عامه نیز میشود.
البته حرمت هر شیء به لحاظ متعلق آن فرق میکند و اگر منظور از مصادیق آن در روایت نیامده باشد، متفاهم عرفی آن ملاک قرار میگیرد؛ مثلا یکی از مصادیق رعایت حرمت کعبه، نجس نکردن آن است و یکی از مواردی که با رعایت حرمت مؤمن در عرف منافات دارد، خدشه به آبروی او است که با توجه به این روایت، این کار جایز نیست.