چکیده:
عقل عملی در مقام استدلال. کاشف از روابط هماهنگی است که در تکوین وجود دارد
و این روابط هماهنگ را از طریق حکمت به خداوند متعال منسوب کرده و مشروعیت
مدرکاتش رابه دست می آورد؛ از این رو حکمی جدااز شرع نداشته و در عرض آن
نبست تا ملازمهای میان آن دو وجود داشته باشد و از راه ملازمه مشروعیت مدرکاتش
را کسب کند. این مبنادر تمامی احکام عقلی وجود داشته و تقاوتی میان مستقلات و غیر
مستقلات نخواهد گذاشت و اصل این تقسیم رابرنمی تابد و در هیچ یک از آنها
مشروعیت مدر کات عقل رامحدود به مشهورات نمی داند و بر اساس آن. عقل در
عرصه بسیار گسترده تری قابلیت ورود به مسائل فقهی رابه صورت مشروع پیدا
می کند.
خلاصه ماشینی:
تأملی در مبنای ملازمه عقل و شرع احد طغرلی پور چکیده عقل عملی در مقام استدلال، کاشف از روابط هماهنگی است که در تکوین وجود دارد و این روابط هماهنگ را از طریق حکمت به خداوند متعال منسوب کرده و مشروعیت مدرکاتش را به دست میآورد، از این رو حکمی جدا از شرع نداشته و در عرض آن نیست تا ملازمهای میان آن دو وجود داشته باشد و از راه ملازمه، مشروعیت مدرکاتش را کسب کند.
عقل بعد از کشف روابط هماهنگ به صورت فطری در مقام تحلیل صفات الهی برمیآید تا از این گذر حکم شارع را در مسئله مورد نظر به دست آورد؛ برای نمونه، عقل ابتدائا کشف میکند که اگر چیزی واجب باشد مقدمهاش نیز واجب خواهد بود، سپس صفات الهی را تحلیل میکند، به این نحو که اگر شارع مقدمه واجب را واجب نکند با حکمت وی ناسازگار است و عملا با ترک دین موافقت کرده است که مسلما با رحمت و ربوبیت الهی همخوانی ندارد.
کلام مرحوم اصفهانی و شاگردان ایشان پیش از مرحوم اصفهانی روش رایج و متداول همان استناد به حکمت الهی بود؛ اما ایشان و بهتبع وی برخی از شاگردانشان، مبنای جدید و نوظهوری بنا نهادند و مدعی شدند که مشروعیت احکام عقل عملی با ملازمه اثبات میشود: دانستی که تحسین و تقبیح عقلی از چیزهایی است که عقلا برای مصالح و مفاسد عامه بر آن اتفاق نظر دارند؛ پس بهیقین معقول نیست که شارع حکمی مخالف با آن صادر کند؛ زیرا مفروض این است که این احکام مختص به عاقلی غیر از عاقل دیگر نیست و چیزی است که به جهت مصلحت عامهای که دارد، همه درکش میکنند.