چکیده:
پژوهش حاضر تلاش می کند تا به عنوان یکی از نخستین گام ها در این مسیر، به آینده شناسی نسبت دولت و رسانه در بستر تحولات تکنولوژیک و فرهنگی پیش رو بپردازد. با توجه به تغییراتی که طلیعه آن از هم اکنون به وضوح آشکار است، سرشت و سرنوشت رسانه به طور کلی، در حال دگردیسی است. این پژوهش با رویکرد و روش شناسی آینده پژوهانه احتمالات ممکن در باب آینده رسانه را بررسی کرده و توضیح می دهد در هر یک از سناریوهای پیش رو دولت چه نسبتی با رسانه خواهد داشت و از چه میزان توان کنترل رسانه برخوردار خواهد بود. برای انجام این مهم پژوهشگران حاضر ابتدا چارچوب مفهومی و روش شناسی انتخابی خود (روش سناریو نویسی) را تشریح کرده و سپس به تدوین سه سناریو از آینده دولت و رسانه خواهند پرداخت. این سه سناریو عبارت اند از: 1. رقابت بین بازیگران دولتی و غیردولتی برای تسلط بر رسانه، 2. جامعه شبکه ای سلسله مراتبی؛ ورود به دوران تاریک کنترل اطلاعات و 3. جامعه شبکه ای باز؛ شروع دوران برابری اطلاعاتی و عصر روشنگری. در پایان نیز این سه سناریو بر اساس آینده های ممکن، محتمل و مطلوب بررسی می شوند.
خلاصه ماشینی:
"ویژگیهای متمایز عصر اول و دوم رسانهها عصر اول رسانه (پخش) عصر دوم رسانه (تعاملی بودن) متمرکز (چند نقر برای عده زیادی سخن میگویند) غیرمتمرکز (عدهای زیاد با عدهای زیاد سخن میگویند) ارتباطات یکسویه است ارتباطات دو سویه است مستعد کنترل دولتی است از کنترل دولتی میگریزد ابزار رژیمهای قشربندی و نابرابر است دموکراتیک و تسهیل کننده شهروندی جهان شمول است مشارکت کنندگان تجزیه شده و به صورت تودهوار هستند مشارکت کنندگان فردیت خود را حفظ میکنند دارای ویژگی تأثیر و نفوذ آگاهی جمعی است دارای ویژگی تأثیر و نفوذ تجربه فردی زمان و مکان است به این ترتیب روشن است که عنصر اصلی در تعیین سناریوهای آیندة ارتباط دولت و رسانه، تغییرات تکنولوژیک است.
سناریوی نخست: رقابت بین بازیگران دولتی و غیردولتی برای تسلط بر رسانه اولیـن تصویر از آینـده این خواهد بود که شرایط کنونی با تغییرهای جزئی ادامه پیدا کند و ساز و کار تولید خبر و بنگاههای نشر و توزیع آن، که بر اساس تعاملی اصیل با سیاست و حوزه عمومی بنا شدهاند، به شکل موجود، ادامه خواهد یافت.
به این ترتیب، دولتها همچنان توان گستردهای برای کنترل رسانه خواهند داشت، هرچند ساختارهای غیردولتی اعم از افراد، گروههای ذینفوذ، نخبگان حاشیهای و جنبشهای اجتماعی نیز با استفاده از ظرفیتهای رسانة عصر دوم خواهند توانست تأثیرگذاری خود بر جریان تولید و نشر اطلاعات را افزایش دهند.
در حقیقت دهههای پیش رو سالهای جدال برای تسلط بر شبکة عظیم ارتباطی جهانی، تغییر الگوریتم حاکم بر آن بر اساس منافع قدرتهای جهانی و قرار گرفتن در رتبههای بالای سلسله مراتب نظام اطلاعاتی خواهد بود؛ این به معنای اضافه شدن یک عرصة جدید به نظام سلطه است."