چکیده:
مطالعه تعامل نظام سیاسی با نظام رسانهای در ایران از جمله موضوعاتی است که با وجود اهمیت بالای آن در تبیین فرایندهای تعاملی متاثر از این دو حوزه؛ دچار ضعف مطالعاتی و ادبیاتی است. ضروت انجام مطالعات در این حوزه زمانی دوچندان میشود که در نظر بگیریم امروزه به واسطه افزایش نقش رسانهها در فرایند سیاسی کشورها از جمله در جمهوری اسلامی، دستیابی به فهم و تبیینی دقیق هم از فرایند و هم از پدیدههای سیاسی بدون در نظر گرفتن نقش رسانهها، فهمی ناقص و تبیینی ناکامل خواهد بود. پدیده انتخابات (به مثابه بخشی از فرایندهای نظام سیاسی) در ایران، ازجمله بسترهایی است که به واسطه فراهمسازی زمینهای مناسب برای نقش آفرینی رسانهها (به عنوان اصلیترین مولفه نظام رسانهای کشور) چگونگی و سازوکار تعاملی این دو حوزه را به روشنترین وجه نمایان میسازد. با وجودیکه چنین بزنگاههایی مکرر در ایران رخ میدهد (ایران یکی از پرانتخاباتترین کشورهای جهان است) اما از این نظر، کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. از این رو در مقاله حاضر تلاش میشود تا با تمرکز بر این بستر تعاملی، بتوان به درکی بهتر از سازوکار آن دست یافت. سوال اصلی مقاله آن است که "تعامل رسانهها با پدیده انتخابات در جمهوری اسلامی ایران از چه الگویی پیروی میکند و این الگو چه سازوکاری دارد؟ " به عبارتی آیا میتوان در مقاطع انتخاباتی با بررسی رابطه این دو، به الگویی مشخص و تبیین کننده از تعامل آنها دست یافت؟ فرضیهای نیز که در این مقاله به آزمون گذاشته میشود این است که "به نظر میرسد نحوه عملکرد رسانه در تعامل با پدیده انتخابات، تا حد زیادی متاثر از نظام سیاسی و عوامل وابسته به آن است ". برای پاسخ به پرسش اصلی، مقاله از روش اسنادی برای گردآوری دادهها و از رویکرد توصیفی – تحلیلی برای تجزیه و تحلیل دادهها بهره خواهد گرفت. دستیابی و معرفی مدلی اولیه تحت عنوان " مدل تولید محتوا" در رسانههای خبری، که بیانگر چگونگی و سازوکار تاثیرگذاری مولفههای نظام سیاسی بر نحوه بازنمایی پدیده انتخابات در رسانه ملی است، مهمترین یافته این مقاله خواهد بود.
خلاصه ماشینی:
"سؤال اصلی مقاله آن است که "تعامل رسانهها با پدیده انتخابات در جمهوری اسلامی ایران از چه الگویی پیروی میکند و این الگو چه سازوکاری دارد؟ " به عبارتی آیا میتوان در مقاطع انتخاباتی با بررسی رابطه این دو، به الگویی مشخص و تبیین کننده از تعامل آنها دستیافت؟ فرضیهای نیز که در این مقاله به آزمون گذاشته میشود این است که "به نظر میرسد نحوه عملکرد رسانه در تعامل با پدیده انتخابات، تا حد زیادی متأثر از نظام سیاسی و عوامل وابسته به آن است ".
به طور اجمال برای بررسی قوانین اثرگذار بر عملکرد صداوسیما به ویژه در حوزه خبر محقق ناگزیر باید دو دسته قوانین را بررسی کند: الف: قوانین و مقررات برون سازمانی: شامل قانون اساسی، سند چشمانداز 20ساله، سیاستهای کلی نظام ابلاغ شده ازسوی مقام معظم رهبری از جمله "سیاستهای کلی نظام در بخش شبکههای اطلاعرسانی رایانهای، ابلاغی 1377، سیاستهای کلی پدافند غیرعامل ابلاغی 1389، (سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام، بازیابی 14/11/1395)، برنامههای پنچ سال توسعه کشور، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی - با تأکید بر مواضع و بیانات امام خمینی (ره) و نیز رهبر انقلاب اسلامی درباره ضروت اجرایی شدن آنها که بسیاری از آنها شامل صداوسیما هم میشود (سایت شورای عالی انقلاب فرهنگی، بازیابی، 14/11/1395)، قانون مطبوعات جمهوری اسلامی ایران مصوب 1364 (سایت معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بازیابی 14/11/1395)، مصوبات شورای عالی امنیت ملی که با توجه به ماموریتهای مصرح در قانون اساسی (اصل 176) میتواند کلیه بخش کشور و از جمله رسانهها را در مواردی شامل بشود."