چکیده:
تجارب عملی اجرای برنامههای هدایت تحصیلی، در طول بیش از نیم قرن، در گزارشهای پژوهشی انعکاس یافته است. از مطالعه پژوهشهای انجام شده میتوان دریافت که برنامههای هدایت تحصیلی در کشور ما با فراز و نشیبهای بسیار همراه بوده است. این برنامهها بهطور شایسته اجرا نشده و اهداف و مقاصد اصلی آن تحقق نیافته است. هدف از نگارش این مقاله، ارائه تصویری از برنامههای هدایت تحصیلی در نظام رسمی آموزش و پرورش ایران و تصریح کاستیها و اختلالهای نظام هدایت تحصیلی است. برای تدوین این مقاله، بیش از 50 گزارش پژوهشی ناظر بر برنامههای هدایت تحصیلی و نیز ادبیات و تحلیلهای انعکاس یافته در رسانههای عمومی مطالعه شد و روش سنتز پژوهی برای مرور ادبیات و طبقهبندی مضامین بهکار گرفته شد. تجارب ناظر بر اجرای برنامههای هدایت تحصیلی در طول نزدیک به نیم قرن موردتوجه قرار گرفته و برنامههای هدایت تحصیلی با نگاهی کاستیجویانه، مورد تحلیل قرار گرفت. چالشها و عوامل بازدارنده موفقیت برنامههای هدایت تحصیلی در ایران مورد بررسی قرار گرفته و پیشنهادهایی برای رفع موانع ارائه شد. ایجاد بستر مناسب، تصریح نیازها و امکانات جامعه، ارتقای سطح دانش و مهارت حرفهای مشاوران، تلاش مداوم و اهتمام جدی برای شناخت و راهنمایی دانشآموزان از آغاز تحصیلات تا مرحله کسب صلاحیت «خودرهبری» و استمرار در انجام دادن پژوهش و ارزشیابی اقدامها و برنامهها، عواملی هستند که میتوانند به بهگشت برنامه هدایت تحصیلی کمک کنند.
خلاصه ماشینی:
شفقتیان (١٣٧٦) گزارش داده است که دانش آموزان درباره شرایط و ویژگیهای رشته های تحصیلی نظام جدید آموزش متوسطه آگاهی ندارند.
نگرانی و اعتراضات مردم در زمینۀ انتخاب رشته و اجبار و مسائل مرتبط با آن بقدری بالا گرفته که ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی کل کشور در حکمی به معاون نظارت و بازرسی امور فرهنگی و اجتماعی سازمان مأموریت داده است تا به قید فوریت موضوع هدایت تحصیلی در آموزش و پرورش را بررسی و نتیجه را گزارش دهد(به نقل از خبرگزاری آنا، ١٣٩٥/٥/١٠).
محمدی(١٣٧٧) در تحقیقی با عنوان «بررسی میزان مشارکت هر یک از ملاکهای هدایت تحصیلی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر نظام جدید آموزش متوسطه شهر اردبیل » به نتایجی مشابه یافته های نویدی دست یافت .
شفقتیان (١٣٧٦) نظرات دانش آموزان و مشاوران آموزش و پرورش شهر زنجان را درباره ملاکها و ضوابط هدایت تحصیلی مطالعه کرده و گزارش داده است که دانش آموزان درباره شرایط و ویژگیهای رشته های تحصیلی نظام جدید آموزش متوسطه آگاهی ندارند.
بررسی تأثیر درس برنامه ریزی تحصیلی و شغلی در هدایت و انتخاب رشته های تحصیلی دانش آموزان نظام جدید آموزش متوسطه از دیدگاه دانش آموزان و مشاوران در شهر بندر عباس .
بررسی نظرات دانش آموزان پسر سال دوم رشته های علوم تجربی و ریاضی فیزیک و مشاوران دوره متوسطه نظام جدید نسبت به ملاکها و ضوابط هدایت تحصیلی در شهر کرمانشاه .