چکیده:
در حوزۀ پژوهش های مربوط به لهجه ها و گویش ها، مبحث «حروف» از جمله مباحثی است که کمتر مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به اهمیّت و ضرورت این مقولۀ دستوری، در پژوهشِ پیشِ رو به بررسی و تحلیل حروف اضافه و ربطِ ساده در گویش لای زنگانی پرداخته شده است. در این جستار علاوه بر گفت وگو با گویشوران کهنسال روستا، بسیاری از سروده های محلی، ضربالمثلها و چیستان های پرکاربرد این گویش نیز بررسی شده است و تا حد امکان سعی گردیده تا برای کارکردهای هر یک از حروف، مثال هایی از این سروده های محلّی، مَثَل ها و چیستان ها ذکر شود. نتایجی که از این پژوهش به دست آمد نشان میدهد که در این گویش، حروفی چون «از»، «به»، «در» و «بر» هیچ کاربردی ندارد و گویشوران این گویش با این حروف بیگانه اند؛ دلیل این امر این است که در این گویش غالباً یک حرف به جای چند حرف به کار می رود؛ مانند حرف «اَ» a)) که به جای «از»، «به»، «در» و... به کار می رود. از دیگر نتایج این جستار می توان به پرکاربرد بودن برخی حروف مانند «اَ»a))، خوذ (xoδe) به معنی «با» و تَه (/(ta تا (tâ) اشاره کرد که با فارسی معیار تفاوت دارند.
Among the conducted studies of accents and dialects, particles have been a neglected area for researchers. Regarding the importance of this syntactic topic, the current study tries to investigate and analyse simple prepositions and conjunctions in Layzangani dialect. Besides, this dialect has been explored by interviewing old speakers of the village, reviewing the frequent local songs, sayings and challenges. As much as possible, the usage of particles mentioned in the contexts has been illustrated. Useful findings of this study are: First, particles such as ‘az’ (from), ‘beh’ (to), ‘dar’ (in), and ‘bar’ (on) have no place in this dialect and the speakers of this dialect feel them being as foreign issues. The reason, indeed, is that these speakers often use one particle in place of several used ones; for instance, they use ‘a’ instead of ‘az’, ‘beh’, ‘dar’, and some other particles. Another finding is the frequent usage of the particles such as ‘a’, ‘xoδe’ (with), and ‘ta’/’tâ’ are different from the ones in standard Farsi.
خلاصه ماشینی:
"حروف ربط و اضافۀ گویش لایزنگانی غالبا با فارسی رسمی متفاوت است؛ برای مثال، حرف اضافۀ «خوذ» ((xoδe به جای «با» و «عین» ((eyne به جای «مثل» کاربرد دارند.
نکتۀ قابل توجه این است که در این گویش حرفهای «از»، «در»، «به» و «بر» کاربرد ندارند و حرف «ا» a)) به جای همۀ آنها به کار میرود.
در گویش لایزنگانی «ا» (a) در معنای «به» در موارد زیر به کار میرود: الف- برای مقابله و معاوضه به معنی «به اندازۀ» و «به قیمت»؛ مثال: ئی باغ ا پنزار نیمگرزه.
بی (bi) کاربرد این حرف در گویش لایزنگانی همانند فارسی رسمی است و برای نفی و سلب در معنی «بدون» به کار میرود(نک: انوری و احمدی گیوی، 1387: 265).
ته /(ta) تا (tâ) این حرف که بازماندۀ «تا» (tâ) فارسی میانه است (ابوالقاسمی، 1383: 298) در گویش لایزنگانی هم به صورت «ته» ((ta و هم به صورت «تا»(tâ)به کار میرود و کارکردهایش با فارسی رسمی همانند است: الف- به معنی «تا وقتی که» و «تا زمانی که».
کارکرد این حرف در گویش لیزنگانی همانند فارسی رسمی است و در موارد زیر به کار میرود: الف- برای تسویه (مساوی بودن دو یا چند امر) استفاده میشود.
برای نمونه حرف اضافۀ «ا» (a) در این گویش به جای حروف «از»، «به»، «در» و «بر» به کار میرود.
گرچه کارکردهای بیشتر حروف ربط و اضافۀ این گویش همانند فارسی رسمی است اما بسیاری از حروف با فارسی رسمی متفاوتند؛ مانند حرف اضافۀ «خوذ» (xoδe) که به جای «با» به کار میرود."