چکیده:
ناصرخسرو و ابوالعتاهیه از جمله شاعرانی هستند که حکمت را در مضامین شعری خود جای داده و مفاهیم آن را به شکل والایی پروراندهاند. این دو شاعر بزرگ با بیان این مفاهیم متعالی حکمی، از سردمداران این عرصه به شمار میآیند و با وجود شباهتها، تفاوتهایی نیز در بیان مضامین حکمی آنها دیده میشود. این پژوهش با بررسی بسامد این مضامین، سعی بر توضیح شباهتها و تفاوتهای موجود در اشعار دو شاعر دارد. نتایج این بررسی نشان میدهد که هر دو شاعر، در پی بیان مفاهیم حکمی و فلسفی در شعرشان بودهاند. اما ناصرخسرو با تکیه بر اصول اخلاقی، اعتقادی و عملی، از این مفاهیم، بهره بیشتری بردهاست. به نظر میرسد که او به حکم رواج اشعار عربی در آن زمان در میان ایرانیان و بنا بر شیوههای تعلیمی رایج در عصر خود، با اشعار شاعران عرب به ویژه ابوالعتاهیه آشنا بوده و میتوان گفت که به نوعی به مضامین و حکمتهای شعر وی نظر داشته است.
خلاصه ماشینی:
به نظر می¬رسد که او به حکم رواج اشعار عربی در آن زمان در میان ایرانیان و بنا بر شیوه¬های تعلیمی رایج در عصر خود، با اشعار شاعران عرب به ویژه ابوالعتاهیه آشنا بوده و می¬توان گفت که به نوعی به مضامین و حکمت¬های شعر وی نظر داشته است.
از میان شاعران ایرانی، ناصرخسرو نیز همچون ابوالعتاهیه، به بیان حکمتهای اخلاقی و تأثیر آنها در احوال مردم روزگار خود نظر داشته است.
ضرورت و روش تحقیق نگارنده در این پژوهش قصد دارد تا ویژگی¬های حکمی و اخلاقی مطرحشده در شعر ابوالعتاهیه و ناصرخسرو را با توجه به مشترکات فکری دو شاعر بیان کند و تفاوت اندیشه¬های حکمی آنان را در زمینه¬های اصول اخلاقی مورد بررسی قرار دهند.
ناصر خسرو این گونه می گوید: به شکیب زیرا که همی دست نیاید بر آرزوی خویش مگر مرد شکیبا (ناصرخسرو،1387: 4) صبر و شکیبایی در شعر ابوالعتاهیه مضمونی است برای رستگاری و نجات، اما شعر ناصرخسرو می¬کوشد چنین ویژگی¬هایی را در میان مردم رواج دهد.
این پژوهش با آوردن شاهد مثالها و ذکر بسامدی مضامین حکمی شعر دو شاعر، در پی آن بوده است تا نوع حکمت و بیان آن را در اشعار دو شاعر نشان دهد.
ابوالعتاهیه افزون بر ذم مال، به جنبه¬های دیگر مالاندوزی و گاهی ستایش آن پرداخته اما ناصرخسرو بیشتر به ذم و نکوهش دارایی و زراندوزی توجه کرده است.
Hakimi, Mahmoud (2006) at Naser Khosrow School, Tehran: Publishing House.
Arabic History, Translation by Abdolhamid Ayati, Tehran: Toos.