چکیده:
تأثیر مذهب تشیع بر تمامی نواحی شیعهنشین و بهویژه ایران، نهتنها خود را از طریق جریانهای مذهبی، سیاسی و اجتماعی نشان داده، بلکه تأثیری شگرف بر هنر و میراث فرهنگی این مناطق نیز گذاشته است. نمونه این تأثیر را در آثار متعدد معماری، گچبری، کاشیکاری و به طور کلی آثار تاریخی و هنری میتوان دید که در مناطق مختلف ایران بر جای مانده است. آثار چوبی نیز به رغم ناپایداری و از بین رفتن بسیاری از آنها، در عین حال نمونههای باقیمانده، فرهنگ و هنر شیعی را بهویژه در زمینه کتیبهنگاری و درج مضامین و مفاهیم شیعی توسط هنرمندان زبردست دوران اسلامی، به نمایش گذاشتهاند. از جمله این یادگارهای ارزشمند و مستند، آثار چوبی استان فارس است که هم از نظر تعدد و هم از نظر مضامین شیعی، نمونههای بینظیری از تاریخ مذهبی، فرهنگی و هنری تشیع را در این ناحیه در برمیگیرند. موضوع این پژوهش، بررسی تاریخی و باستانشناختی آثار چوبی استان فارس است. این آثار که برای نخستین بار به صورت جامع، جمعآوری، کتیبهخوانی و تحلیل و بررسی تاریخی شده، نتایج بسیار مهمی از تاریخ تشیع دوازدهامامی را در منطقه فارس طی قرون چهارم تا سیزدهم قمری به دست میدهد.
خلاصه ماشینی:
از آنجا که استان فارس بهویژه مناطق شمالی آن، جایگاه ویژهای در زمینه صنایع و هنرهای چوبی کشور دارد و بر اساس مطالعات میدانی، بسیاری از این آثار دارای کتیبههایی عمدتا با مضامین مذهبی و شیعی جعفری هستند، منبعی موثق در مستندنگاری تاریخ تشیع در ایران و بهویژه منطقه فارس محسوب میشوند.
3. محجرچوبی سیدمیرمحمد موجود در موزه شاهچراغ (تصویر 4؛ طرح 8) معرفی اثر: نام: محجر چوبی امامزاده سیدمیرمحمد محل: موزه شاهچراغ شیراز تاریخ: علیرغم اینکه تاریخ دقیقی روی این اثر ذکر نشده، سبک و نوع خط و تکنیک بهکاررفته در آن، بسیار شبیه آثار بررسیشده قرن هشتم است.
بخشهای مهم کتیبه: بر کنارههای منبر، دعای «ناد علی» (طرح13) و بر چارچوب درب ورودی آن، آیه 127 سوره بقره یعنی «و اذ یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل ربنا تقبل منا انک انت السمیع العلیم» و سپس صلوات کامله بدین شرح ثبت شده است: اللهم صل علی محمد و ال محمد و سلم صاحب التاج و المعراج و المنبر و المحراب سیما الوصی و البتول و السبطین و السجاد و الباقر و الصادق و الرضا و التقی و النقی و العسکری و المهدی صاحب الزمان صلوه الله و سلامه علیه وعلیهم اجمعین.
4ـ2ـ درب چوبی امامزاده عبدالرحمان اقلید (تصویر 11؛ طرح 14-15) معرفی اثر: نام: درب چوبی امامزاده عبدالرحمان محل : شهرستان اقلید تاریخ : 1009 قمری محتوای کتیبه: عبارتند از صلوات کامله چهارده معصوم: و قسمتی از دعای «ناد علی» (رجوع شود به تصویر صفحه) تصویر 11.