چکیده:
از ضروریات کنشورزی گروهها و جنبشهای اجتماعی، دستیازیدن آنان به منابع متعدد و بهویژه نیروی انسانی و بسیج آنها درراستای تحقق و حصول اهداف موردنظر است. تکفیریهای فعال در جامعه سوریه و عراق به کنشگرانی قدرتمند و موثر بدلشدند که با بهرهبرداری از منابع بیشمار، نیروی انسانی گستردهای را از سراسر جهان بهسوی خود گسیلداشتهاند و با دامنزدن به بسیج سریع و حجیم آنان، موجودیتی قلمرویی پیداکردند؛ نوشتار حاضر با هدف فهم چرایی چنین بسیج حماسی، با روشی توصیفی – تحلیلی، درپی پاسخگویی به این پرسش است که «منابع بسیج گروههای تکفیری چیست؟» و این فرضیه را به بوته آزمایش میگذارد که آنان از منابعی متعدد، مانند منابع ایدئولوژیک، اقتصادی، جنسی، رسانهای و قدرت سخت و نرم بهرهمیگیرند. نتایج تحقیق نشانمیدهند که تکفیریها با دیدی راهبردی و فرصتطلبیهای تاکتیکی و بهرهمندی از منابع یادشده، با بازنمایی و ترسیم جامعهای اسطورهای و همهچیزبخش (ثروت، رفاه، ارزشمندی، هویت و سعادت دنیوی و اخروی)، خیلی عظیم از جنگجویان را به خود جذب و قدرتمندی خویش را تضمینکردهاند.
The prerequisite of political action by every group or social movement is an access to various resources, especially human resources. Accordingly Takfiri groups of Syria and Iraq as a powerful and influential groups could attract several people from all over the world and mobilized them quickly for achievement of their goals. This article by adopting descriptive-analytical method, focuses on this main question: what are the main methods of mobilization of Takfiri groups? The findings show that these groups, via strategic vision and tactical opportunism and by representation and drawing of mythical society satisfying all human needs such as welfare, identity, and in-world and other-world salvation, based upon ideological, economic, sexual and combination of hard and soft power, could attract fighters from the whole world and secured their power till now.
خلاصه ماشینی:
جریان کلی ورود جنگجویان به سوریه از سال 2011، بهنسبت ثابت باقیماندهاست و ظرف مدت دو تا سه سال به بسیجی گسترده دامنزدهاند؛ بنابراین فهم چگونگی کسب و جذب جمعیت، بهویژه جهادگرایان خارجی این گروهها و قلمروگشایی و اعمال حاکمیت، امری مهم است؛ ازاینرو نوشتار حاضر، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که «شیوهها و منابع بسیج و بهویژه یارگیری گروههای تکفیری چیست؟» و با روشی توصیفی – تحلیلی و گردآوری اسنادی- کتابخانهای منابع، به تقریر و بررسی این فرضیه میپردازد که تکیه بر هویت فرقهای و مذهبی (انگیزههای ایدئولوژیک)، ایجاد روابط حامی- پیرو از طریق قدرت نرمافزاری و سختافزاری، حمایتهای مالی (انگیزههای اقتصادی)، سامانه مشروع روابط جنسی (انگیزههای جنسی) و بهرهبرداری هوشمندانه از رسانههای ارتباطی نوین، از منابع اصلی بسیج این گروههاست.
کاستلز اشارهمیکند که برای مسلمانان، وابستگی بنیادی به وطن نیست بلکه به امت، یعنی اجتماع مؤمنان است که همگی در برابر خداوند یکساناند؛ این برادری جهانی از حدومرز نهادهای دولت ملی که منبع تقسیم و تمایز مؤمنان قلمدادمیشود، فراترمیرود (کاستلز، 1380، ج2: 22 تا 32)؛ بر این اساس، گروه تکفیری داعش را میتوان گروهی موفق و شناختهشده بهحسابآورد که با بهرهگیری نسبی از فضای جامعه سوریه و ناکارآمدی محلی دولت، توانست با بهکارگیری راهبردهای خاص سختافزاری و نرمافزاری، ایدئولوژیک، اقتصادی، جنسی و رسانهای، هویتی مشروع از خود بهنمایشبگذارد و درنتیجه به ائتلافسازی با سایر گروههای شورشی رویبیاورد و با بسیج منابع لازم ازجمله نیروی انسانی، به کنشگری فعال و اثرگذار تبدیلشود.