چکیده:
طی دوقرن گذشته ملل اسلامی کم وبیش تحت نفوذ غرب قرارداشته اند ودرنتیجه انقلاب ها و بحران های گوناگونی در کشورهای اسلامی شکل گرفت. هرچند بیشتر این حرکت ها نیز تحت تاثیر تمدن غرب بود، به همین دلیل تعداد قابل توجهی از مستشرقان این باور را ترویج کرده اند که اسلام درسراشیبی سقوط قرار گرفته است، ولی با اعلان حضور روح تجسد یافته و بازآمده تمدن اسلامی و آغاز حیات آن درجریان انقلاب اسلامی ایران، تفکر اصیل اسلامی به رغم تعدد نحله ها، اهداف جمع گرایانه ای را در سطح جهان اسلام دنبال کرده و می کوشد از تفرقه فاصله گرفته وچالش های خود را با جهان مدرن به روش منطقی حل کند و از معبر ارائه راه حل به این چالش ها، در جهت ارتقاء و به روزسازی خود درحوزه های گسترده تمدنی بهره گیرد. البته همه می دانیم این پویایی خلاهای تئوریک زیادی را در زمینه مطالعات تمدنی درجهان اسلام پدیدار کرده و سبب شده است تا اهمیت استراتژیک این نوع از مطالعات و تمدن شناسی نمود یابد.
این نوشتارضمن اشاره به تجسد تمدن نوین اسلامی در عصرحاضر و اشاره به نشانه های آن، ده حوزه مطالعاتی تمدن شناسی یعنی: مطالعات جهانی سازی، مطالعات بین المللی، مطالعات منطقه ای، مطالعات سیاسی، مطالعات فرهنگی، مطالعات اقتصادی، مطالعات زیست محیطی، مطالعات رسانه، مطالعات انتقادی و مطالعات اسلامی و ایرانی دخیل دربحث تمدن شناسی را، همراه برخی از زیرشاخه های هریک، با محوریت طبقه بندی این علوم مرتبط با تمدن شناسی، مورد کند و کاو قرار داده است.
During the two past centuries، the Islamic nations have more or less been under the influence of the West and consequently، various revolutions and crises have occurred in the Islamic countries. However، most of these movements were influenced by the Western civilization; for this reason، a considerable number of the orientalists have propagated the belief that Islam is on the brink of collapse; but in the course of the Islamic Revolution of Iran، the genuine Islamic thinking، despite its various schools، has pursued collective goals in the world of Islam and tries to distance from disunity، resolve its challenges with the modern world in a logical manner، and employ it for upgrading itself in widespread civilization fields.
Touching upon the materialization of the new Islamic civilization in the present era and pointing out its signs، this writing is intended to explore into ten fields of civilization studies، that is: globalization studies، international studies، regional studies، political studies، cultural studies، environmental studies، media studies، critical studies، and Islamic-Iranian studies involved in civilization studies، along with the subdivisions of any of them pivoted on the classification of these sciences in relation to civilization studies.
خلاصه ماشینی:
این ابر دانش درجهان غرب، براساس دستاوردهای علمی پیتریم سوروکین،ساموئل هانتیگتون، کارول گیگلی، آرنولد توینو دیگر چهرههای تمدن شناس جهان غرب، پایهگذاری شده است؛ مطالعاتی که ازبررسی توسعه و گسترش یک تمدن، با بهره گیری ازمستندات و آثار برجای مانده معنادار و قابل بهرهگیری اعم ازمطالعات مرتبط به حوزه دین، و مطالعات فلسفی، عرفانی و ادبی متن محور یا زنجیره مطالعات مربوط به انسان وعلوم انسانی، تئوریهای اجتماعی و اقتصادی که پرسشهای بنیادین را در چرخه علوم اجتماعی به وجود می آورند، به دست Pitirim Sorokin.
مطالعات تمدنی چنان که اشاره خواهد شد، بهرغم اینکه درمیان مسلمانان از پیشینه برخورداربوده است، در سدههای اخیر مورد غفلت قرار گرفت و در عصر حاضر بار دیگر از سوی امام خمینی با اشراف ایشان به همه ابعاد علمی و عملی حکمت، و اعتقاد به ارتباط تنگاتنگ علوم اجتماعی مورد نیاز جامعه اسلامی با هستیشناسی و عرفان اسلامی، مورد تأکیدقرار گرفت.
طبقه بندی سنتی علوم تمدنی درمیان مسلمانان در قرنهای گذشته افرادی چون ابوالحسن عامری نیشابوری (م381ق)، ابوعلی سینا (3۵9_۴1۶ش)، ابوریحان بیرونی (3۵2_۴27ش)، قاضی صاعد اندلسی (۴20_ ۴۶2ق)، خواجه نصیرالدین طوسی (۵79_۶۵3ش)و ابن خلدون (732_ 808ق)، هرکدام به نحوی به مطالعات تمدنی و طبقهبندی علوم توجه نشان بنگرید به: تمدن اسلامی در اندیشه سیاسی امام خمینی ]گزیده مقالات کنفرانس[ ، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(.
از آن میان، عامری نیشابوری که بخشی از عمر خود را درجهانگردی سپری کرده و در چگونگی حال و روزگار مردم به تحقیق پرداخته و متوجه ظهور نشانههای ضعف سیاسی درمیان مسلمانان گردیده بود، از نخستین کسانی است که به مطالعات تمدنی روی آورد و کتاب الاعلام بمناقب الاسلام را به این منظور نگاشت.