چکیده:
ترسیم مبارزات و رشادتهای یک ملت در برابر بیعدالتیها و ستم بیدادگران، یکی از درونمایههای شعر عربی از گذشته تا کنون است که در دورههای مختلف حیات شعر عربی، جلوه و نمود خاصی به خود گرفته است. در دوره معاصر که اغلب کشورهای عربی به نوعی زیر کنترل شدید استعمار و استعمارگران به سر میبردند، یکی از دغدغههای اصلی برخی شاعران، مبارزه با این بیدادگریها و ترسیم مبارزات و رشادتهای مردم است؛ لذا آنها با قلم خویش به مبارزه برخاستند و اشعار خود را در خدمت مبارزات ملت خویش قرار دادند. محمد العید از جمله این شاعران است. وی که از شاعران برجسته معاصر به شمار میآید، شعر خویش را در خدمت مبارزات ملت خود قرار داد تا جایی که اشعار او تصویرگر نهضت الجزایر و مراحل مختلف آن و ثبت دقائق انقلاب آن دیار است. از آنجا که توصیف قهرمانیها و مبارزات و پایداری مردم الجزایر در جریان نبرد الجزایر، درونمایه اصلی اغلب اشعار وی است؛ لذا مقاله حاضر بر آن است تا با روشی توصیفی- تحلیلی به بررسی اشعار این شاعر الجزایری پرداخته و جلوههای مقاومت و پایداری را استخراج و به تحلیل محتوا و مضمون آن بپردازد تا از زوایای پنهان اشعار این شاعر پرده برداشته، آنرا بیش از پیش به خوانند گان معرفی کند. بررسی درونمایههای پایداری در شعر این شاعر بیانگر این است که وی با لحنی حماسی و پرطنین اما زبانی ساده و بیپیرایه، زبان به وصف وقائع و حوادث جاری در الجزایر، در جریان مبارزه علیه استعمار گشود و روحیه جهاد و مبارزه در وی موجب شد تا استعمارستیزی بارزترین و بیشترین نمود مقاومت و پایداری در اشعار وی گردد.
خلاصه ماشینی:
محمد العيد شاعري است که ملت خود را الهام بخش اشـعارش مـي دانـد و بـه آنها عشق مي ورزد؛ لذا عمده اشعار مقاومت وي وصف قهرماني هـا و مبـارزات آنهـا عليه استعمارگران اسـت ، امـا ايـن عشـق ورزي مـانع از آن نمـي شـود کـه شـاعر بي مبالاتي و بي غيرتي برخي از مردم سرزمينش در مقابله با استعمار را نايده بگيرد؛ بلکه اين مسأله او را بسيار ناراحت و رنجور مي کند تـا جـايي کـه آنـرا نشـانه اي از جاهليت مي داند که با مسلمان بودن آنها منافات دارد: أَنزعُمُ أَّنا من المُسِلمينَ وَ فيناَبقايا مِن الجاهِليَة ١٠ (همان : ٣٨٢) گرچه زبان شاعر در اينجا، زبان توبيخ و عتاب است ؛ اما اين عتـاب نيـز از روي دوستي و خيرخواهي مردمش است ؛ زيرا وي از اين عتاب و توبيخ به هديه اي تعبير مي کند که بيانگر هدف شاعر يعني همان پيشرفت و رضايت مردم مي باشد.
گاه شاعر در دعوت و تشويق مردم به مبارزه از عواطف خفته و غيـرت مـردم کمک مي گيرد، و با زبان شعر سـعي در تحريـک همـت و اراده آنهـا دارد، و بـراي رسيدن به اين مقصود و تأثير بيشتر شعر خود، از اسلوب استفهام انکاري به منظـور تقرير مخاطب و تحريک همت آنها بهره مي برد: أتَخضَعُ للضَيم ِ يابنَ الأُباة و تُطرِقُ مُستَسلماً للأذيَّة أما في عُروقِکَ أزکَي الدِّما؟ أما في فُؤادِکَ أذکَي الحَميَّة ٣٦ (همان :٣٨٠) چرا که در نظر شاعر پذيرش ذلت و خواري موجب نابودي مي شود: کُلَّ مَن َلم يَثُر عَلي الهُونِ و الذَِّّلـ ة ِ، داسته أرجُل ُ الأقوِياء٣٧ (همان : ٣٩٨) نتيجه بررسي درون مايه هاي مقاومت و پايداري در اشعار محمد العيد حـاکي از آن اسـت کـه مهـم تـرين جلـوه هـا و نمـود مقاومـت و پايـداري در اشـعار وي عبارتنـد از: استعمارستيزي ، عشق به وطن ، دعوت به صـبر و بردبـاري در برابـر اسـتعمارگران ، شهيد و شهادت ، روحيه ذلت نايذيري کـه در ايـن ميـان استعمارسـتيزي بيشـترين فراواني را به خود اختصاص داده است .