چکیده:
طی دهه های گذشته، شماری از اندیشمندان فعال در آینده پژوهی، مجموعه فرض ها (پیش فرض ها) یا اصول موضوعه ای را برای این رشته پیشنهاد کرده اند که هسته اصلی چارچوب شناختی- هنجاری رشته را تبیین می کند. کفایت این مجموعه گزاره ها برای شکل دهی به چارچوب فکری آینده پژوهی، نیازمند مطالعه موشکافانه و تاملاتی راهبردی و انتقادی است. از این رو، ارزیابی ساختاری و محتوایی این گزاره های راهبردی از منظر برخی فعالان آینده پژوهی و مولفان این نوشتار، در دستور کار قرار گرفته که نتایج آن نشانگر نقص و کمبود اساسی در این گزاره ها است. برای ارتقای پیش فرض های ارائه شده، دو راه کلی وجود دارد؛ اصلاح مجموعه پیش فرض های موجود یا تدوین مجموعه ای نو. هر دو راهکار، نیازمند توجه راهبردی و دقیق به مفاهیم مطرح شده در پیش فرض های آینده پژوهی رایج هستند. از این رو، در پژوهش کنونی، فهرستی تجمیع شده از مفاهیم مطرح در پیش فرض های آینده پژوهی رایج، ارائه شده است. نگاهی گذرا به مفاهیم جزئی تر مطروحه در آثار مطالعه شده، به ویژه در دسته مفهومی مرتبط با کنشگران، غلبه انسان محوری بر چارچوب فکری آینده پژوهی رایج، آشکار می شود. در این فضای مفهومی، به هیچ وجه به اراده خدا و نقش آفرینی فرستادگان او در تاریخ بشر و آینده اش، اعتنا نشده است. پس می توان نتیجه گرفت که بهره گیری از مفاهیم مرتبط با اراده خدا در تدوین پیش فرض ها یا اصول موضوعه آینده پژوهی، نوآوری تاثیرگذاری برای اندیشمندان موحد و به ویژه مسلمان به شمار می آید.
خلاصه ماشینی:
تحلیلی انتقادی و راهبردی بر پیش فرض های مدون دانش آینده پژوهی مهدی احمدیان محمدمهدی ذوالفقارزاده علیاصغر پورعزت چکیده طی دهه های گذشته ، شماری از اندیشمندان فعال در آینده پژوهی، مجموعه فرض ها (پیش فرض ها) یا اصـول موضوعه ای را برای این رشته پیشنهاد کرده اند که هسته اصلی چارچوب شناختی- هنجاری رشـته را تبیـین میکند.
دسـتاورد دیگر، مجموعه ای از مفاهیم مطرح در پیش فرض های آینده پژوهی رایج اسـت کـه بـا اسـتخراج مفاهیم کلیدی از گزاره ها و سپس تجمیع و خوشه بندی آنها به دست آمده است .
باید توجـه داشـت کـه پـیش فـرض هـا یـا فرض های ١٥ ارائه شده برای این رشته نیز همان نقش اصول موضوعه را دارند، اما قرار نیست که الزاما به مثابه مبنای یک دستگاه قیاسی و اثبات قضایای علمی به کار گرفته شوند.
بـا مـرور آثـار پژوهشی مطرح در این نوشتار، این گونه به نظر میآید پژوهشگرانی که نگاه اثبات گرایانه تری بـه آینده پژوهی داشته اند، مجموعه گزاره های اثبات نشده خود را به نام اصول موضوعه ارائه کرده انـد و دیگران از اصطلاح فرض بهره گرفته اند.
٢. مروری بـر مجموعـه پـیش فـرض هـای پیشنهادشـده بـرای دانـش آینده پژوهی شماری از اندیشمندان فعال در پژوهش های آینده پژوهی، مجموعه فرض ها (پـیش فـرض هـا) یـا اصول موضوعه ای برای این رشته پیشنهاد کرده اند که هسته اصلی چارچوب شناختی- هنجاری رشته را تبیین میکند.