چکیده:
اسلام درباره روابط مسلمانان با غیر مسلمانان دستورات مختلفی دارد. از طرفی قبول ولایت کفار و مشرکان را برای هیچ مسلمانی نپذیرفته و از طرف دیگر نیکی به غیر مسلمانانی را که با مسلمانان سر جنگ ندارند، مطلوب دانسته است. از جهتی نیز نسبت به دشمنانی که هیچ گونه پیمانی را پایبند نیستند دستور جهاد داده، پیمان های آنها را محترم ندانسته و از آن اعلان بیزاری نموده است. اعلان برائت از مشرکان دین ستیز از دستورات خداوند است که در کنار جهاد با دشمنان از اصول سیاست خارجی حکومت اسلامی محسوب می شود. حقیقت این است که اعلان تبری از دشمنان دین مساله ای است که تا حد زیادی در طول تاریخ اسلام مغفول مانده و با شروع انقلاب اسلامی با توجه به رویکرد امام خمینی1 جان تازه ای گرفت. این حکم دارای پشتوانه های فقهی متعددی برگرفته از آیات قرآن است که در این راستا می توان از آیات سوره برائت، اجتناب از طاغوت، لزوم آمادگی در برابر دشمنان، به خشم در آوردن آنها و فریاد تظلم خواهی نام برد. بررسی مفهوم مشرک و نگاه ویژه به نظام شرک به عنوان نظامی که به تقابل با اسلام بر می خیزد، از مسائلی است که کمتر بدان پرداخته شده و این مقاله در صدد تبیین آن است؛ چراکه برائت از مشرکان غالبا با نگاه محدود تبری از شرک فردی و اعتقادی تفسیر می شود و وظیفه حکومت اسلامی در این زمینه نادیده انگاشته می شود.
خلاصه ماشینی:
"آنچه اینجا محل بحث واقع مـی شـود این است که آیا بر حکومت اسلامی واجب یا راجح است علاوه بـر عـدم همراهـی بـا دشمنان و عدم اعانه بر دشمنی آنان ، نسبت به دشمنان دین خدا اعلان تبری نیـز داشـته باشد؟ ادله اعلان برائت از مشرکان دین ستیز دلیل اول : آیه برائت آیات ابتدایی سوره برائت که به شکل مستقیم سخن از برائت از مشرکان دارد: «براءة من الله و رسوله إلی الذین عاهدتم من المشرکین فسـیحوا فـی الـأرض أربعـة أشهر و اعلموا أنکم غیر معجزی الله و أن الله مخزی الکافرین و أذان من اللـه و رسـوله إلی الناس یوم الحج الأکبر أن الله بری ء من المشرکین و رسـوله » (توبـه (٩): ٣-١)؛ ایـن بیزاری خداوند و پیامبر اوست از مشرکانی که با آنان پیمان بسته اید.
اعـلان تبـری از دشمنان به معنای اعلان قطع ارتباط با دشمن ، در کنار جهاد و به عنوان مرحله ای از مبارزه از اصول سیاست خارجی نظام اسلامی محسوب می شود و همان گونه که آحاد مسـلمانان / باید به چنین وظیفه ای عمل نمایند، حکومت اسلامی نیز باید بدان توجه داشته باشد و بـه عنوان یک وظیفه بر حاکم اسلامی لازم است ؛ هم خود نسبت بـه دشـمنان اسـلام اعـلان برائت نماید و هم زمینه اجرای این حکم را برای عموم مسلمانان فراهم آورد."